Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Tovarni  aholining  buyurtmasiga  muvofiq  sotish  usuli

da  xaridor 

o‘ziga  kerakli  tovarga  do‘konning  buyurtma  bo‘limida  yoki  sanoat 

korxonasi,  qurilish,  muassasa,  dala  shiyponi,  istiqomat  joyida  tashkil 

etilgan buyurtma qabul qilish joyida oldindan buyurtma beradi.   

Savdoning  ilg‘or  usullaridan  biri 

savdo  avtomat

lari  orqali  savdo 

qilish  hisoblanadi.  Savdo  avtomatlari  savdoning  ijtimoiy-iqtisodiy 

samaradorligini ta’minlashda muhim o‘rin tutadi, ya’ni savdoda iste’mol 

xarajatlarini kamaytirish iste’molchi hukmron bo‘lgan sharoitda muhim 

ahamiyatga ega:  

-

 

chakana  savdo  korxonalarining  namoyish  zalida  tushirilgan 

narxlarda kataloglar bo‘yicha nooziq-ovqat tovarlarini sotish;  

-

 

shahar  markazida  joylashgan  va  kichik  savdo  maydoniga  qat’iy 

interyer, uncha ko‘p bo‘lmagan xodimlarga ega bo‘lgan chakana savdo 

---

 

310 

 

 

 

korxonalarida narxi tushirilgan cheklangan assortimentdagi tovarlar bilan 

savdo qilish;  

-

 

“qulay  do‘konlar”,  cheklangan  assortimentdagi  tovarlar  asosan 

yangi  oziq-ovqat  mahsulotlari  bilan  savdo  qiluvchi  hamda  xaridorlarga 

butun  kun  mobaynida  xizmat  ko‘rsatadigan  savdo  korxonalarida  sotish. 

Sotish  kanallarining  bosqichlari,  subyektlari  strukturasi  (a’zolari) 

tarqatish kanali tarmog‘ining shakllanishida muhim ahamiyatga ega.  

Vositachining  turi  aniqlangandan  so‘ng  vositachi  qaysi  tashkilot 

nomidan  kimning  hisobiga  operatsiyalarni  bajarayotganini  bilishi 

maqsadga muvofiq hisoblanadi.  

Bunday yondashuvda 4 turdagi vositachilardan foydalanish mumkin:   

1)

 

diler(o‘z nomidan va o‘z hisobidan ishlaydi);   

2)

 

distribyuter(boshqa firma nomidan va o‘z hisobiga);   

3)

 

komissioner(o‘z  nomidan  va  boshqalar  moliyaviy  mablag‘i 

hisobiga)   

4)

 

agent,  broker  (boshqasi  nomidan  va  o‘zga  firma  hisobiga) 

faoliyat ko‘rsatadi.  

Diler  – 

shartnoma  asosida  tovarni  sotib  oladi  va  to‘liq  to‘lovni 

amalga  oshirgandan  so‘ng  tovar  egasiga  aylanadi.  Shartnoma  shartiga 

ko‘ra  barcha  vazifalar  bajarilgandan  so‘ng  diler  va  ishlab  chiqaruvchi 

firma o‘rtasida munosabatlar to‘xtatiladi.