Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

tijorat  kuchlarini  intensifikatsiyalash  (jadallashtirish

) 

boshqaruv konsepsiyasi (savdo konsepsiyasi) yo‘nalishi o‘z o‘rniga ega 

bo‘ladi.  Ko‘plab  firmalar  mahsulotlarini  o‘tkazishda  qiyinchilikka 

uchragach,  ushbu  konsepsiyaga  moslasha  boshlaydilar,  ularda  qayta 

ishlab chiqarish belgilari paydo bo‘ladi. Shuning uchun bunday marketing 

agressiv  (tajavvuzkor)  marketing  nomini  olgan.  Savdoda  muammolarga 

uchragan  kompaniyalarning  maqsadi  –  jamiyat  ehtiyojmand  bo‘lgan 

tovarlarni ishlab chiqarish emas, avval ishlab chiqarilgan tovarlarni sotish 

bo‘lib qoladi.   

Tijorat ishlarini intensivlashtirish yoki sotuv konsepsiyasining asosiy 

maqsadi  -  firma  ishlab  chiqargan  mahsulotlarni  samarali  sotishga 

yo‘naltirilgan xatti-harakatlardan iborat. 

 

 

 Marketingning  sotuvni  rag‘batlantirish,  reklama,  targ‘ibot,  turli 

aksiyalar  e’lon  qilish  orqali  iste’molchilarni  o‘ziga  jalb  etish  va  ishlab 

chiqarilgan  mahsulotlarni  samarali  sotish  -  konsepsiyaning  falsafasidir. 

Har bir xaridor firmaning mijoziga aylanishi uchun marketologlar ulardan 

so‘rovnomalar o‘tkazish orqali tovar haqidagi fikrlarini, tovar bahosini, 

ularni  qoniqtirishi  yoki  narxning  yuqoriligi  haqida  fikrlarini  inobatga 

olgan  holda  firma  keyingi  faoliyatini  rejalashtiradilar.  Ko‘p  hollarda 

bozorni  o‘rganmay  mahsulot  ishlab  chiqargan  firma  bozorda  to‘yinish 

hosil bo‘lgan tovarni ishlab chiqargani uchun sotishda qiynalib, mazkur 

konsepsiyani qo‘llashi kerak.  

F. Kotler bu konsepsiya samarasini quyidagicha asoslaydi:  

• 

Xaridorlar o‘z manfaatlarini himoyalanishini biladilar.  

• 

Xariddan qoniqmagan xaridorlar tezda bu hissiyotni unutadilar.  

---

 

26 

 

 

 

• 

Bunday  xaridorlar  o‘z  fikrlarini  boshqa  xaridorlar  bilan 

bo‘lishmaydi.  

• 

Xariddan  qoniqmagan  xaridor  jamoat  tashkilotlariga,  masalan, 

iste’molchilar  huquqini  himoya  qiluvchi  qo‘mitaga  shikoyat  bilan 

murojaat qilmaydi, chunki chegirma bilan tovarni sotib oladi va h.k.  

• 

Chegirmalar  va  aksiyalar  davrida  juda  ko‘p  potensial  xaridorlar 

firma mahsuloti xaridoriga aylanadilar.  

Shunday  bo‘lishiga  qaramasdan,  bu  konsepsiya  firma  tomonidan 

iste’molchilar  xohishi  –  talabi  inobatga  olinmasdan  ishlab  chiqarilgan 

mahsulotlarni  sotishga  yo‘naltirilganligi  uchun  uning  hayotiylik  davri 

uzoq emas.