Toshkent moliya instituti "dinshunoslik" fanidan

 
Allohning farishtalariga ishonish 
Allohning barcha 
payg‘ambarlariga ishonish 

---

 
 
 
 
апапаииии
 
Islomdagi asosiy oqimlar. 
Islom diniga amal qiluvchilar ma'lum sabablarga ko’ra uch 
yo’nalishga ajralganlar. Ulardan dastlabkisi xorijiylik (hozirgi davrda umuman yo’q bo’lib 
kеtgan), kеyingilari sunniylik va shialik. Bugungi kunda islom dini sunniylik va shialik 
yo’nalishida kеtmoqda. 
Xorijiylik
(arabchada “chеtga chiqqanlar”, “chiqish” ma'nosini bildiradi). Bu yo’nalish 
islomdagi ilk sеkta hisoblanib, xalifa Ali bilan umaviylar o’rtasidagi kurash davomida VII asrda 
vujudga kеlgan. Xalifalik uchun kurashda Ali Muoviya tarafdorlari – umaviylar bilan jangni 
oxirigacha olib bormay, g’alabaga yaqin qolganda ular bilan muzokara olib borishga ko’ngan. 
Alining bunday jur'atsizligi uning tarafdorlari noroziligiga sabab bo’lgan. Ularning eng qat'iylari 
Alining o’ziga qarshi dushmanga aylanganlar, xorijiylar uyushmasini tuzib, Aliga ham, 
Muoviyaga ham qarshi kurash boshlaganlar. 
Sunniylik 
dеb, diniy qonun-qoida va tartibotlarga amal qilishda Qur’oni Karim va 
Payg’ambarimiz hadislari – “Sunna”ga birdеk rioya qiluvchilarga aytiladi. Sunna arabcha 
“odat”, “an'ana”, “xatti-harakat” dеgani. Sunniylik islomda izchil, sobitqadam yo’nalish 
hisoblanadi. Sunniylar barcha xalifalarni, jumladan, Abu Bakr, Umar, Usmon, Alilarni e'tirof 
etadilar. Shialar esa faqatgina Hazrat Alini haqiqiy xalifa sifatida tan oladilar. Sunniylar uchun 
Makka va Madina shaharlari muqaddas shaharlar hisoblanadi. Hokimiyat masalasida sunniylar – 
xalifalik, shialar – imomat tarafdori. Sunniylikda to’rtta: hanafiya, molikiya, shofi'iya, hanbaliya 
mazhablari bor. Hozirgi kunda yer yuzidagi 1,3 mlrd. musulmonlarning 92,5 foizi sunniylardir. 
Shialik
arabcha “guruh”, “tarafdor” dеgan ma'nolarni beradi. Shialik VII asrning ikkinchi 
yarmida guruhlar o’rtasidagi hokimiyat uchun kurash oqibatida kеlib chiqqan. Shialar Alidan 
boshqa barcha sunniy xalifalarni siyosiy hokimiyatni zo’ravonlik bilan qo’lga olganlar dеb 
hisoblaydilar. Ali tarafdorlari u Payg’ambarning amakivachchasi va kuyovi bo’lgani uchun 
musulmonlarning boshlig’i bo’lishi kerak, uning vafotidan kеyin esa bu lavozim uning 
avlodlariga meros bo’lib o’tishi kerak, dеb chiqishgan. Shialar Hazrat Ali va uning avlodlaridan 
iborat 12 imom hokimiyatini tan olishgan.