Toshkent moliya instituti d. Tojiboyeva maxsus fanlarni

Namoyish  qilish 

usuli

  - 

axborotni,  ko‘rgazmali  materiallarni 

ko‘proq  kodoskop,  proektor,  kinoapparat,  o‘quv  televideniesi, 

shuningdek ахbоrоtni displey  bilan aks ettiruvchi kompyuterlardа qabul 

qilishga аsоslаnаdi.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Real  narsalarni  namoyish  qilish  metodi  ko‘proq  tabiiy,  texnika  va 

texnologiya  bilan  bog‘liq  fanlarni  o‘rganishda  qo‘l  keladi.  Ayniqsa, 

talabalarning  o‘zi  shu  predmetlar,  buyumlarni  o‘z  qo‘llari  bilan  ushlab 

ko‘rib,  uni  xossalarini  o‘rganishlari  bilish  jarayonini  faol  amalga 

oshishiga yordam beradi.  

Iqtisodiy  fanlarni  o‘rganishda  ham  ishlab  chiqarish,  xizmat 

ko‘rsatish  jarayonini  tashkil  qilishni  boshqarishni  o‘rganishda,  sarf-

xarajatlar  tarkibini,  mahsulot  sifati  va  boshqalarni  o‘rganishda  katta 

yordam  beradi.  Iqtisоdiy  ko‘rsаtkichlаr  rаqаmlаr,  mа’lumоtlаr,  stаtistik 

ko‘rsаtkichlаrgа  аsоslаnishi  hаmdа  qаbul  qilingаn  qоnun-qоidаlаr, 

mе’yoriy  hujjаtlаr  аsоsidа  qаbul  qilingаn  shаkllаrdа  yuritilishi  ulаrni 

ko‘rgаzmаli, 

nаmоyish 

etish 

yordаmidа 

mаzmun-mоhiyatini 

tushunishgа kаttа yordаm bеrаdi.   

Namoyish  qilish  metodining  o‘ziga  xos  davomi 

illyustratsiya

 

hisoblanadi.  Namoyish  qilishda  ko‘proq  predmetlardan  foydalaniladi. 

Illyustratsiya  predmet,  jarayon  hodisalarni  simvollar  yordamida  ifoda 

qilish  bo‘lib,  odatda,  u  plakatlar,  karta,  portret,  fotografiya,  rasm, 

chizma, grafik va boshqalarni o‘z ichiga oladi.  

Illyustratsiyaning  o‘ziga  xos  turi  adabiyot,  kinofilm  qahramonlari 

bo‘lib, ularning obrazlari eslatilganda xotirada ularni jonlantirilishidir. 

Illyustratsiya  materiallarini  oldindan  tayyorlanadi,  lekin  zarur  

paytida  ko‘rsatiladi.  Hozirgi  paytda  ulardan  tarqatma  material  sifatida 

foydalanish keng qo‘llanilmoqda. 

---

 

 

 

172 

Illyustratsiyaning  samaraliligi  ko‘p  jihatdan  uni  qanday  tarzda 

qo‘llashga  bog‘liq.  Ko‘rgazmali  qurollar  va  ularni  namoyish  qilishni 

rejalashtirganda  uni  mavzuni  o‘rganishda  qanday  rol  o‘ynashi  va 

didaktik  vazifasini  yaxshilab  o‘ylash  kerak.  Chunki  haddan  tashqari 

ko‘rgazmali  materiallar  ko‘pligi,  talabalarni  mavzuni  o‘rganishdan 

chalg‘itadi. Illyustratsiya materiallari oldindan tayyorlanadi, lekin zarur 

paytda ko‘rsatiladi.  

Ko‘rgazmali qurollardan foydalanish darajasi keng, ulardan qanday 

tarzda, qanday maqsadda foydalanish o‘qituvchiga bog‘liq. 

O‘qituvchi  ko‘rgazmali  qurol  tanlar  ekan,  albatta,  avvalo,  dars 

ma’ruzami  yoki  seminar  darsimi  -  hisobga  oladi.  Ikkinchidan,  mavzu 

orqali  o‘qituvchi  talabalar  oldiga  qanday  vazifa  qo‘ymoqchi,  maqsadi 

nima, muhokama qilinayotgan muammoni yechishda ko‘rgazmali qurol 

qanday yordam berishi mumkinligini hisobga olib, tanlashi kerak. 

Masalan,  jadval  raqamlaridan  ma’ruzada  biron  ilmiy  taxmin 

(gipoteza)ni, 

ilgari 

surilayotgan 

fikrni 

tasdiqlash 

maqsadida 

foydalanilsa, seminar darsida masala yoki mashq bajarganda foydalanish 

mumkin.  Bunda  ham  ko‘rgazmali  qurollardan  foydalanish  darajasi 

o‘qituvchining mohirligi, fantaziyasiga bog‘liq. 

Ko‘rgаzmаlilikni tа’minlаshning o‘zigа хоs shаkli bu