Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Xulosa 
 
 *Kishilik jamiyatida barcha munosabatlar ma’lum bir tartib asosida tarkib topgan 
yaxlitlik, tizim tarzida namoyn buladi. Ijtimoiy-iqtisodiy tizim tarkibi ƒoyat murakkab 
bo’lganidan iqtisodchilar unga turli jihatdan yondashib o’rganishadi va baho berishadi. Bularga 
mulkchilik shakli, iqtisodiy mexanizmning qandayligi, iqtisodiy faoliyatni, jamiyatni boshqarish, 
tartibga solish, jamiyat qanday ƒoyaga asoslanadi, qanday siyosat ustivorlik qiladi va boshqalar.  
 *Ilmiy abstraktsiya metodini qo’llab, iqtisodiy aloqalarni sof tarzda olib mulk tipi va 
tartibga solish mexanizmiga ko’ra iqtisodiyotni uch tizim an’anaviy iqtisodiyot, markazdan 
rejalashtirishga asoslangan tizim va bozor iqtisodiyotiga ajratiladi. O’lar o’ziga xos belgilarga 
ko’ra bir-biridan farq qiladi. Bu tizimlarni o’zini ham qator belgilar asosida bir-biridan 
farqlovchi bosqichlarga, tizimlarga ajratish mumkin.  
 *Tarixiy taraqqiyot tajribasi ko’rsatadiki, tizimlar rivoji 2 yo’l bilan yuz beradi: 1)Tizim 
rivojlanib ma’lum bir chegaraga etgach, rivojlanish imkoniyati tugab, yangi, avvalgisiga nisbatan 
keng imkoniyatga ega, istiqbolli tizim bilan almashadi. 2) Mavjud tizim baƒrida yangi 
imkoniyatlar topilishi jamiyatning sifat jihatidan rivojlanishiga yo’l ochadi. Birinchisi ko’pincha 
revolyutsion tarzda amalga oshgan. Natijada mavjud tizim o’rniga avvalgisiga nisbatan insoniyat 
nuqtai nazaridan mukammalroq tizim o’rnatilgan. Ikkinchisida jamiyatning yangi iqtisodiyot 
tomon transformatsiyasi yuz beradi. Xozirgi paytda umuminsoniy, umumbashariy tizim sifatida 
bozor (aralash) iqtisodiyoti e’tirof qilinmoqda. 
  *Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot ma’lum tizim dorasida yuz berar ekan, kishilik jamiyati 
o’z nuqtai nazaridan mukammalroq tizim o’rnatish uchun intiladi. Natijada tarixiy taraqqiyot 
kengayib boruvchi spiralsimon tarzda ro’y beradi.