Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

U mahsulotni yangilash 
yoki 
texnologiyani yangilash 
bo’lishi mumkin. Mahsulot 
yangilanganda xarajatlarni pasaytirish orqali foyda olish ko’payadi. 
 
4.Bozorni boshqalar egallamagan segmentini to’ldirish. 
Bu yo’nalishda ilmiy 
izlanishlar olib borib, uning asosida ishlab chiqarishni tashkil etish. Masalan, dorivor 
o’simliklardan (boshqa erda o’smaydigan) turli dorilar tayyorlashni yo’lga qo’yish. Bu 
anchagina xatar bilan bog’liq. (Xatar — bu ko’zlagan daromadini ola bilmaslik yoki zarar 
ko’rish ehtimoli.) 
 Bozor iqtisodiyotida individual tadbirkorlik o’ziga xos o’rin tutadi, lekin iqtisodiy 
faoliyatga nisbatan obro’li, barqaror, uzoq muddatli vaqtga mo’ljallangan, tashkil etish ko’lami 
jihatidan salmoqli shakli — korxonadir. Aynan u xo’jalik faoliyatining eng ko’p tarqalgan tipik 
shaklidir. Korxona qaysi mulkka taalluqli bo’lmasin firma, zavod, fabrika nomlari bilan ataladi. 
Bozor iqtisodiyotiga o’tish jarayonida mulkchilikning barcha shakllariga mansub korxonalarni 
barpo etish, ular faoliyatini tashkil etish va tugatishning huquqiy, iqtisodiy va ijtimoiy asoslari, 
O’zbekiston Respublikasida korxonalar to’g’risidagi qonunida belgilab berilgan. 
 Korxona xo’jalik yurituvchi sub’ekt sifatida mulkchilikning biron shakliga asoslangan 
holda iqtisodiy jihatdan alohidalashgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt sifatida maydonga chiqadi. 
Korxona bozor munosabatlarining sub’ekti sifatida qatnashibgina qolmay, uning ob’ekti hamdir. 
Korxona mulkchilikning muayyan ob’ekti bo’lib, uning qo’lida resurslar va yaratilgan mahsulot 
mavjud. Korxona iqtisodiy faoliyat jarayonida munosabatlarning sub’ekti sifatida maydonga 
chiqadi. 
 Har qanday iqtisodiyot kabi bozor iqtisodiyoti ham murakkab tizim sifatida ichki tarkibga 
ega. Undagi turli bo’g’inlarning har biri ma’lum vazifani bajaradi. Korxona har qanday ishlab 
chiqarishning birlamchi, asosiy bo’g’inidir. Bozor iqtisodiyotida asosiy tarkibiy birlik, xo’jalik 
yurituvchi bo’g’in korxona (firma) hisoblanadi. 

---

 
 
 
Korxona (firma) ishlab chiqarish resurslarini rejali asosda, ma’lum nisbatda, 
kombinatsiyada birikishini ta’minlab, o’z manfaatini mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat 
ko’rsatish yo’li bilan amalga oshiruvchi, xo’jalik yurituvchi bo’g’in «zveno»ni ifodalaydi. 
 Firma ham, korxona ham xo’jalik yurituvchi huquqiy shaxs bo’lgani uchun xo’jalik 
faoliyatining ob’ekti bo’ladi. Shu bilan birga iqtisodiy faoliyatni amalga oshiruvchi xo’jalik 
yuritish