Toshkent moliya instituti «biznes va tadbirkorlik» kafedrasi

Taklif  inflyatsiyasi

  bu,  mamlakat  iqtisodiyotida  tovar  va  xizmatlar  taklifining  kamayishi 

natijasida  tovar  va  xizmatlar  baholarining  oshishidan  paydo  bo’ladi.  Bunday  hollarda  ortiqcha 

talab bo’lmasa ham tovarlarning baholari oshib boradi. Hatto ish bilan bandlik va YaIM ishlab 

chiqarish  kamaygan  yillari  tovarlarning  bahosi  oshadi.  Jami  taklif  qisqarishining  asosiy  sababi 

mahsulot  birligiga  sarflangan  xarajatlarning  o’sishi  hisoblanadi.  Bunda  nominal  ish  haqi,  xom 

ashyo va yoqilg’i narxlarining oshishi natijasida ishlab chiqarish tannarxi ham  oshadi.  

Taklif  inflyatsiyasining  kelib  chiqishiga,  shuningdek,  taklif  mexanizmining  buzilishi  ham 

ta’sir  qiladi.  Taklif  mexanizmi  esa  tasodifiy  holda  asosiy  ishlab  chiqarish  omillari  bahosining 

keskin ko’payishidan kelib chiqadi. Iqtisodchi olimlarning fikriga ko’ra, taklif inflyatsiyasi o’z-

o’zini  cheklaydi.  Ishlab  chiqarishning  pasayishi  xarajatlarning  qo’shimcha  o’sishini  cheklaydi, 

chunki  ishsizlikning  o’sishi  nominal  ish  haqining  asta-sekin  pasayishiga  olib  keladi.  Talab 

inflyatsiyasini  cheklash  uchun  esa  maxsus  chora-tadbirlar  ko’rish  zarur  bo’ladi.  Inflyatsiya 

darajasi  yuqori  bo’lgan  mamlakatlarda  ishlab  chiqarishning  haqiqiy  hajmi  qisqarishi  bilan  bir 

vaqtda nominal hajmining ortib borishi kabi vaziyat sodir bo’ladi. Daromadlarni ishlab chiqarish 

---

tomonidan  ta’minlanmagan  o’sishi  aholi  qo’lidagi  pulning  taklif  qilinayotgan  tovar  va 

xizmatlardan oshiqchaligiga olib keladi. Bunday hol pul birligining xarid quvvatini pasaytiradi, 

bir  miqdordagi  pulga  joriy  yilda  o’tgan  yildagiga  nisbatan  aholi  kamroq  mahsulot  sotib  oladi, 

ya’ni,  uning  real  daromadi  kamayadi.  Misol  uchun,  joriy  yilda  aholining  nominal  daromadlari 

30% ga ko’paygan, narxlar darajasi 50% ga oshgan bo’lsa, unda aholining real daromadlari 20% 

ga  kamaygan  bo’ladi.  Chunki,  narxlarning  o’sishi  aholi  pul  daromadlarining  o’sishidan  yuqori 

bo’lgan (30% - 50%q- 20%).  

Inflyatsiyani real daromadlar darajasiga ta’siri u kutilayotgan yoki kutilmayotganiga ham 

bog’liq.