Toshkent moliya instituti "bank hisobi va audit" kafedrasi

Aktivlar
Federal Zaxira buxgalteriya balansidagi 2 turdagi aktivlar ikki sabab bo’yicha eng muhim aktivlardan hisoblanadi. Birinchisi, aktiv moddalaridagi o’zgarishlar zaxiralar va pul bazasining o’zgarishiga olib boradi va natijada pul taklifi miqdoriga ham ta’sir ko’rsatadi. Ikkinchidan, ushbu aktivlar (davlat qimmatli qog’ozlari va Federal kreditlar) majburiyatlar (foiz to’lanmaydigan muomaladagi pullar, va zaxiralar)ga nisbatan balandroq foiz stavkalarida bo’lganligi sababli, Federal Zaxira har yili milliardlab dollarlar yig’ib oladi, chunki uning aktivlari kattagina daromad keltirsa, passivlari aytarli xarajat talab qilmaydi. Federal Zaxira foydasining ko’pgina qismini federal hokimiyatga qaytarishiga qaramay, u qolgan qismini ham arzirli sabablarga xarajat qilmaydi.

1. 
   Qimmatli qog’ozlar. Aktivlarning ushbu kategoriyasi AQSh G’aznachiligi tomonidan chiqarilgan qimmatli qo’g’ozlarning Federal Zaxiradagi qismini va ko’zda tutilmagan holatlar (16-bo’limda aytib o’tilganidek) hamda boshqa qimmatli qog’ozlarni qoplaydi. Federal Zaxiraning bank tizimini zaxira bilan ta’minlashining birlamchi usuli undagi qimmatli qog’ozlarni sotib olish va shu orqali ulardagi aktivlardagi ulushini oshirish hisoblanadi. Federal Zaxiraning davlat yoki boshqa qimmatli qog’ozlardagi ulushining ortishi pul taklifining ortishiga olib keladi.
   
2. 
   Moliya muassasalariga kreditlar. Federal Zaxiraning bank tizimini zaxira bilan ta’minlashining ikkinchi usuli – bu banklar va boshqa moliya tashkilotlariga qarzlar berishidir. Ushbu muassasalar uchun, ular olgan qarzlar Federal Zaxiradan olingan mablag’lar yoki, boshqacha qilib aytganda, jalb qilingan zaxiralar bo’lib hisoblanadi. Ushbu mablag’lar moliya muassasalari balansida majburiyat sifatida namoyon bo’ladi. Moliya muassasalariga beriladigan qarzlarning ko’payishi ham pul massasi ko’payishining manbasi bo’lishi mumkin. Normal holatda, Federal Zaxira faqatgina banklarga qarz mablag’lari ajratadi va unga qo’yiladigan foiz stavkasi diskont stavka deb yuritiladi.