|
2. Biznes-rejaning umumiy ma’lumotlari va rezyumesi. Biznes-rejaning asosiy bo’limlari. Investitsion loyihalashtirishda biznes-rejaning xususiyatlari. Biznes-reja taqdimoti.
Biznes reja tuzilishi deyilganda biz unda yoritiladigan materiallar kiskacha tavsifiga e’tibor beramiz. Agar korxona uz faoliyatiga chetdan sarmoya (kapital) jalb kilishni nazarda tutsa, banklar va investitsion kompaniyalar uchun bizies reja vizit kartochkasi vazifasini utaydi. Uning yana bir vazifasi imkoniyatli (potentsial) investorni korxona bilan yakindan tanishtirish va xamkorlikda ushbu loyixani joriy etishga undash xisoblanadi.
Xar bir korxona uz-uziga «Biznes reja» tuzadi, ularning reja tuzishdagi tutgan yullari, rejaning tuzilishi bizies xarakteridan, anik maksadidan va karz beruvchining aloxida talablaridan kelib chikadi. Masalan sanoat maxsuloti ishlab chikaruvchilar biznes rejasi bilan axoliga servis xizmat kursatuvchilar rejasi bir biridan tubdan fark kiladi.
Biznes rejaga kuyilgan talablar uzgarib turadi: birinchidan, u investitsiya jalb etishga karatilganmi; ikkinchidan, korxonaga raxbarlik kilishdagi ichki xujjat vazifasini utaydimi?
Ammo biznes reja tuzish shaklidan kat’iy nazar, shunday asosiy savollar borki uni tuzishda ular xar tomonlama uylanishi, baxolanishi va aks ettirilishi darkor.
Birinchisi: Korxona nima faoliyat bilan shugullanadi?
Ikkinchisi: Uning asosiy maksadi nima?
Uchinchidan: Oldiga kuygan maksadga erishishdagi tutayotgan strategiyasi va taktikasi kanday?
Turtinchidan: kancha moliyaviy mablaglar talab etiladi, kaysi muddatga va ushbu resurslardan kanday foydalaniladi?
Beshinchidan: kachon va kanday tartibda ssuda kaytarib beriladi?
Bundan tashkari biznes reja ishlab chikishning umumiy talablarga rioya kilinishi xam kerak.
Ularga: Rejani kiska bulishi, biznes xakidagi barcha asosiy ma’lumotlar kamrab olinishi va xajmi 7-10 betdan ortmasligi. Ayrim xolatlarda kengrok biznes reja tizimi talab etiladi, uning xajmi 50 betgacha borishi mumkin. Xar kanday xolatlarda biznes rejaga ikkinchi darajali masalalar kiritilishi mumkin emas. Jarayon (texnologiya) va maxsulotlarni fakat texnik xolatlarini yoritib berishga yul kuymaslik zarur. Umum kullanishda bulgan terminlardan foydalanish tavsiya etiladi. Biznes reja sodda va tula bulishi. Rejalar anik taxlilga asoslanishi lozim. Taxlilda anik rakamlardan va takliflardan foydalanish zarur. Takliflar va oldindan berilgan fikrlarga asospan-gan va mustaxkamlangan bulishi shart.
Masalan: bozorni urganishda tugri statistik, demografik tadkikotlar natijalari va biznes olib boruvchi shaxslar xulosalaridan foydalanish. Kup xollarda investorlar va karz beruvchilar asossiz axborotlarga tayanib, mablaglarini tavakkal kilib yuboradilar. Biznes reja invesgorlar va karz beruvchilarga korxonani asosiy pozitsiyani va xolatlarini kursatib beradi. Korxona raxbarlarini kuzlaigan maksadga erishishidagi kobiliyatlarini xam bildiradi. Bu omillardan investor tula xulosa chikarib olishi mumkinki, mablaxi ushbu korxonaga jalb etilishi kelgusida ijobiy natijalar beradi. Shu bilan bir katorda yuzaga kelgan ayrim muammolarni xal etadi. Ya’ni:
-belgilangan maksadga erishish yulidagi yuzaga kelgan tavakkalchilikka xam tavsifnoma berishi shart. Agar muammo va tavakkalchilik korxonaga boglik bulmagan xolda yuzaga kelsa,tashki doirada korxonaga ishonchni kupol buzilishiga yoki izdanchikishiga olib kelishi mumkin.
- asossiz, tasdikpanmagan karor kabul kilishga yul kuymaslik darkor. Masalan, kelgusi yilga realizatsiya xajmi 2 barobar ortadi deb belgilash yoki yangi turdagi maxsulot ishlabchikarish keng yulga kuyiladi deb xisoblash va xokazo. Anik,asosli fikrlar va ikgisodiy xisob-kitoblar darkor, ular axborot manbalari bilan asoslangan bulishi shart.
Biznes rejaga korxona strategiyasi imkoniyatlari kiritilgan bulishi, shu jumladan tusikpar, ularni bartaraf etishning tula imkoniyatlari yoritilishi zarur.
Biznes rejada moliyaviy xisob-kitoblar ichki foydalanish uchun tashki foydalanuvchilarga nisbatan kengrok yoritilishi kerak.
Biznes reja tuzish kup vakt talab kiladi. Uning sifati menejerlar tajribasi va olgan bilimlariga boglik buladi.
U etarli darajada tulik bulishi va xar kanday investorga korxona xakida barcha ma’lumotlarga ega bulishi imkonini beradi. Bundan tashkari biznes reja menedjerlarga korxona faoliyatini boshkarishda yordam xam berishi kerak. Biznes reja tuzishga kirishgan xar kanday menedjer uzidan katta kuch va uzok vakt talab kilishini xis eta bilishi kerak. Ushbu jarayonni korxona faoliyatini taxlili jixatidan kayta baxolashni uz ichiga olishni bilishi lozim.
Xozirgi kunda jaxon amaliyotida biznes rejalarning besh bulimlardan tortib 18 bulimgacha tuzib chikilgan kurinishlari mavjud. Biznes rejalar tarkibi odatda biznes mazmuni,moxiyati, doirasi va darajasidan kelib chikib belgilanadi.Anik tasavvur xosil kilish maksadida, ayrim misollar keltiramiz. ...
Biznes rejalar taxminiy tuzilishi.
1-bulim. Firma imkoniyatlari (kirish).
2-bulim. Tovarlar (xizmatlar) turlari.
3-bulim. Tovarlarni (xizmatlar)sotish bozorlari.
4-bulim. Sotish bozorida rakobat xolati.
5-bulim. Marketing rejasi.
6-bulim. Ishlab chikarish rejasi.
7-bulim Tashkiliy reja.
8-bulim. Firma faoliyati xukukiy ta’minoti.
9-bulim. Tavakkalchilikni baxolash va sugurta.
10-bulim. Moliya bulimi.
11-bulim. Moliyalashtirish strategiyasi.
Investitsiya loyihasi bo’yicha mahalliy va xorijiy tajribalarni hisobga olgan holda biznes-rejani tuzish va uni texnik-iqtisodiy asoslashning quyidagi tuzilishini ko’rib chiqamiz:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
