Toshkent moliya instituti azizova m. I., Ishanxodjayeva d. E. Iqtisodiyotda axborot komplekslari va

 

24–Variant 

Dunyo qit‘alarining maydoni to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda 

tasvirlang.  

 

Qit‘alar 

Evropa  Osiyo  Afrika 

Avst-

raliya 

Ame-

rika 

Antrak-

tida 

Maydoni (% 

hi-sobida) 

11 

30 

19 

10 

25 

5 

 

25–Variant 

Avtokorxonada pul tushumi to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda 

tasvirlang.  

 

Oylar 

sentyabr 

oktyabr 

noyabr 

dekabr 

yanvar 

Pul tushumi (million 

so‘m hisobida) 

250 

265 

234 

278 

310 

---

22 

 

26–Variant 

 Aholisi  100  mingdan  oshiq  shaharlar  to‘g`risidagi

 

ma‘lumotni  diagramma 

ko‘rinishda tasvirlang.  

Shaharlar 

Toshkent  Namangan  Samarqand  Andijon  Buxoro 

Aholi soni 

(ming kishi 

hisobida) 

2149 

397 

363 

343 

240 

 

27-Variant 

Shahar  okruglarida  muzqaymoq  sotish  tushumi(million  so‘m  hisobida) 

to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

 

 № 

Okruglar 

            Oylar 

Iyun 

Iyul 

Avgust 

1. 

 

Markaziy 

 

57  

 

70 

66 

2. 

G`arbiy 

78 

54 

65,4 

3. 

Shimoliy 

54 

65 

45,6 

4. 

Janubiy 

67 

76 

80 

 

28-Variant  

O‘zbekiston Respublikasida yashayotgan aholining 2005 yilga nisbatan milliy 

tarkibi to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

 

Millatlar  O‘zbek  Qora-

qalpoq 

Tojik 

Rus 

Qozoq 

Boshqa millat 

vakillari 

Soni 

(foiz 

hisobida) 

80,0 

2,2 

5,0 

3,8 

3,6 

5,4 

 

29-Variant 

O‘zbekiston  Respublikasida  2004  yilga  nisbatan  asosiy  turdagi  sanoat 

mahsulotlarini  ishlab  chiqarish  to‘g`risidagi  ma‘lumotni  diagramma  ko‘rinishda 

tasvirlang.  

 

---

23 

 

Mahsulot 

turla-ri 

Neft 

(ming 

ton-

na) 

Gaz(mil 

kub.m) 

Ko‘mi

r 

(ming 

tonna) 

Paxta 

tolasi 

(ming 

tonna) 

Trak-

torlar 

(dona) 

Mineral 

o‘g`itlar 

(ming  

tonna) 

Hajmi 

4387,

0 

59900,0 

2710 

946,0 

2900 

817,2 

30-Variant 

Qoraqalpog`iston  Respublikasida  yashayotgan  aholining  2005  yilga  nisbatan 

milliy tarkibi to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

Millatlar 

O‘z-

bek 

Qora-

qalpoq 

Turk-

man 

Rus  Qo-

zoq 

Boshqa millat 

vakillari 

Soni(% 

hisobi-da) 

35,8 

33,8 

4,9 

0,8 

22,9  1,8 

31-Variant  

O‘rta  Osiyoning  eng  yirik  ko‘llari  to‘g`risidagi  ma‘lumotni  diagramma 

ko‘rinishda tasvirlang.  

 

Nomi 

Orol  Bal-

xash 

Issiq-

ko‘l 

Ay-

darko‘l 

Son 

ko‘l 

Chatir

-ko‘l 

Qorako‘l 

Maydoni (ming 

kv.km) 

30 

18,3  6,23 

26,0 

0,27  0,16 

0,39 

  

32-Variant 

O‘zbekiston  Respublikasida  qishloq  va  shahar  aholisining  o‘zgarishi(foiz 

hisobida) to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

       

Yillar 

1979 yil 

1989 yil 

2005 yil 

qishloq 

shahar 

qishloq 

shahar 

qishloq 

shahar 

Aholi 

soni 

(% 

hisobida) 

59 

41 

60 

40 

64 

36 

 

33-Variant 

O‘zbekiston 

Respublikasida 

yoqilg`i 

sarfi 

dinamikasi 

to‘g`risidagi 

ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

    Yillar                                                                                                                                                                                                                                            

1980 yil 

2005 yil 

---

24 

 

 

       

Yoqilg`i 

turlari 

Ko‘-

mir 

gaz  neft 

Boshqa 

yoqilg`ilar 

Ko‘mir  gaz  neft  Boshqa 

yoqil-

g`ilar 

Hajmi 

(% 

hisobida) 

7,7 

79,6  8,6 

4,1 

4,8 

87,2  4,3  3,7 

              

34-Variant  

Ba‘zi  bir  chet  mamlakatlarga  chet  el  sarmoyasining  kiritilishi  to‘g`risidagi 

ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

Davlatlar 

Bolgariya  Polsha  Chexiya  Ruminiy

a 

Vengriya 

Chet 

el 

sarmoya-

larining 

kiri-

tilishi(mill. 

dollar 

hisobida) 

739 

6757 

5108 

961 

1941 

             

35-Variant 

 Yil  davomida  Samarqand  shahrini  boshqa  shaharlar  bilan  bog`laydigan 

aviareyslar to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma ko‘rinishda tasvirlang.  

 

Shaharlar 

Toshkent  Moskva  Kiyev  Andijon  Baku 

Reyslar soni 

340 

60 

54 

128 

34 

 

36-Variant  

Qishloq xo‘jaligi ekin maydonlari tarkibi to‘g`risidagi ma‘lumotni diagramma 

ko‘rinishda tasvirlang.  

 

 

Yillar 

Ekin maydonlari tarkibi(% hisobida) 

Donli 

ekinlar 

Texnik 

ekinlar 

Em-xashak 

ekinlari 

Sabzavot-poliz ekinlari  

1940 

48,4 

33,8 

14,9 

2,9 

1970 

32,4 

51,1 

13,2 

3,3 

2003 

47,3 

38,1 

8,3 

6,3 

37-variyant 

---

25 

 

Umumiy  holatda   

tizim,

  dеganda  bir-biriga  chambarchas  bo‘langan 

qismlardan iborat butun bir ob‘еktlar  majmuasi tushuniladi.Ob‘eklarni tasvirlang 

38-variyant 

Ob’еktlar

–  tizimning  bir  bo‘lagi  yoki  komponеntlari  bo‘lib,  jismoniy, 

matеmatik  o‘zgaruvchan  tеnglamalar,  qoida  va  qonunlar,  tеxnologik  jarayonlar, 

axborot  jarayonlari,  ishlab  chiqarish  bo‘linmalari  kabi  ko‘plab  chеklanmagan 

qismlarga ega.Shu qismlarga izoh bering 

39-variyant 

Xususiyatlar

–bu  ob‘еktning  sifatini  ifodalovchi  paramеtrlardir.  Xususiyat 

tizimning ma‘lum bir o‘lchamga ega ob‘еktlarini bittalab miqdoriy jihatdan bayon 

etish imkonini bеradi. Ob‘еktning sifatini ifodalovchi paramеtrlarni ko‘rsating 

40-variyant 

Tizim –Qaysi  so‘zidan olingan va nima ma‘noni  anglatadi.

 

Moddiy 

tizimlar, asosan moddiy ob‘еktlar to‘plamidan tashkil topadi. Moddiy tizimlarda 

asosiy o‘rinni qanday tizim egallaydi. 

 

 

 O‘z  navbatida  moddiy  tizim  anorganik  (mеxanik,  ximik)  va 

organik (biologik) tizimga yoki aralash tizimga ajratiladi.  

41-variyant 

Turli  bеlgilariga  qarab  tizimtsh  turkumlang.

 

Mavhum  tizimlar  inson 

ongining  mahsuli  bo‘lib,  har  xil  nazariyalar,  bilimlar,  gipotеzalardan 

iborat.Misollar keltiring 

42-variyant 

Davomiylik  davriga  ko‘ra:Statistik  va  Dinamik.Qaysi  tizimda  vaqt 

davomida  o‘zgarish  bo‘lmaydi.  Qaysi  tizimda  vaqt  o‘tishi  bilan  xolat  o‘zgarib 

boradi.Tasvirlab bering. 

43-variyant 

Tizimlar tuzilishi bo‘yicha : Oddiy va  murakkab bo‘lishi mumkin. 

Oddiy  tizimlarni  tashkil  etuvchi  unsurlar  soni  kam  bo‘lib,  qanday  tuzilishga  ega 

bo‘ladi.Bir nеchta unsurlardan tashkil topgan  unsurlar ham o‘z navbatida aloxida 

tizimlarga bo‘linishi mumkin,bunday tzimlar nomini ayting 

 

44-variyant 

O‘zaro  bog‘liq  va  yagona  maqsadga  erishish  uchun  ma‘lum  qoida  asosida 

o‘zaro munosabatda bo‘ladigan unsurlar to‘plamiga qanday tizim deyiladi 

45-variyant 

Boshqarish  tizimi  ishlashi  uchun  zarur  bo‘lgan  shart-sharoitlarni  ifodalab 

bering. Boshqarish tizimida

 

teskari va tog‘ri aloqa haqida tushunchangizni sxema 

orqali ifodalang 

46-variyant 

---

26 

 

Tizimni  boshqarish  maqsadiga  ma‘lum  bir  funkstiyani  amalga  oshirish 

orqali  erishiladi.  Qutidagi  funkstiyalar:rеjalashtirish;taxlil  etish;  nazorat; 

xisobot;qaror qabul qilish  qaysi tizimga kiradi. 

47-variyant 

Quyidagi savollarga javob yozing va amaliy misollar keltiring: 

1.

 

Excel dasturida sana qanday ko‗rinishlarda tasvirlanishimumkin? 

2.

 

Dasturda sananing ko‗rinishi (formati) qandaytanlanadi? 

3.

 

Yacheykaga vaqtni kiritishda qaysi belgidanfoydalaniladi? 

4.

 

Sanani ajratish belgilarisiz kiritish uchun qanday amalbajariladi? 

5. 

DATAZNACh 

funksiyasi nima maqsadda ishlatiladi? 

48-variyant 

 1. 

PSTR 

nomli funksiyadan nima maqsadda foydalaniladi? 

 

2Joriy sanani tez kiritish qanday amalgaoshiriladi? 

 

3Joriy sana bilan birgalikda vaqtni ko‗rsatishda qaysi funksiyadan 

foydalaniladi? 

 

4Dasturda sana va vaqt ko‗rsatkichlari qandaysaqlanadi? 

 

5Dasturda hisob boshi sifatida qaysi sanabelgilangan? 

49-variyant 

1Ikki sana orasidagi kunlar qandayhisoblanadi? 

2Ikki sana orasidagi ish kunlarini hisoblashda qaysi funksiyadan foydalaniladi? 

3.

ЧИСТРАБДНИ.МЕЖД 

funksiyasi qanday vazifani bajaradi? 

  4Sanadan kun, oy va yil qismlari qandayajratiladi? 

5.Berilgan kun, oy va yilning qiymatlari bo‘yicha sana qanday hosil qilinadi? 

 

50-variyant 

1.Vaqt qiymatlari bo‘yicha hisob-kitoblarda nimaga ye‘tibor beris‘h kerak? 

2.Yos‘h yoki stajni hisoblas‘hda is‘hlatiladigan 

РАЗНДАТ 

funksiya- sining 

imkoniyatlari nimalardaniborat? 

3.Sana bo‘yicha haftaning tartib raqami qandayaniqlanadi? 

4.Sana 

bo‘yicha  chorakning 

tartib  raqamini 

aniqlas‘hda

 

qanday amallar bajariladi? 

5.Berilgan 

yil  oyining 

haftasi 

kuniga 

bog‗langan 

sana

 

qanday hisoblanadi? 

 

Bajarilgan is‟hlar yuzasidan hisobot tayyorlang. 

---

27 

 

Laboratoriya mashg„ulotlari bo„yicha talabalar bilimini baholash va  

nazorat qilish me‟zoni 

 

 

Laboratoriya  mashg‗ulotlari  bo‗yicha  talabalarning  bilimini  baholash  5 

baholik tizimda amalga oshiriladi. 

 

Oraliq  nazorat  (ON)

  semestr  davomida  o‗quv  jarayoni  jadvaliga 

muvofiq o‗quv mashg‗ulotlari davomida har xafta davomida o‗tkaziladi. 

 

ON  bo‗yicha  talabalarning  bilimini  baholash  fandan  o‗quv 

mashg‗ulotlarini  olib  borgan  professor-o‗qituvchi  tomonidan  amalga  oshiriladi. 

Talaba  fandan  yakuniy  nazorat  turi  o‗tkaziladigan  muddatga  qadar  ONni 

topshirgan bo‗lishi shart. ONni topshirmagan, shuningdek undan ―2‖ (qoniqarsiz) 

baholangan talaba yakuniy nazoratga kiritilmaydi. 

 

Baho 

Talabaning bilimiga qo„yilgan talablarning asoslanishi 

5  

(a‟lo) 

talaba  har  bita  o‘rganilgan  laboratoriya  ishi  bo‘yicha  mustaqil  variant 

asosida  laboratoriya  ishini  bajarish,  tahlil  qilish,  ijodiy  fikrlay  oladi, 

mustaqil  mushohada  yuritadi,  olgan  bilimini  amalda  qo‗llay  oladi, 

fanning  laboratoriya  mashg‘ulotlar  variantlarini  mustaqil  ravishda  bir 

xafta ichida topshirgan  ega deb topilganda;  

4  

(yaxshi) 

talaba  har  bita  o‘rganilgan  laboratoriya  ishi  bo‘yicha  mustaqil  variant 

asosida  laboratoriya  ishini  bajarish,  mustaqil  mushohada  yuritadi,  olgan 

bilimini  amalda  qo‗llay  oladi,  fanning  laboratoriya  mashg‘ulotlar 

variantlarini  mustaqil  ravishda  ikki  xafta  ichida  topshirgan    ega  deb 

topilganda;

 

3  

(qoniqarli) 

talaba  har  bita  o‘rganilgan  laboratoriya  ishi  bo‘yicha  mustaqil  variant 

asosida  laboratoriya  ishini  bajarish,  mustaqil  mushohada  yuritadi,  olgan 

bilimini  amalda  qo‗llay  oladi,  fanning  laboratoriya  mashg‘ulotlar 

variantlarini  mustaqil  ravishda  uch  xafta  ichida  topshirgan    ega  deb 

topilganda;  

2  

(qoniqarsiz) 

talaba  har  bita  o‘rganilgan  laboratoriya  ishi  bo‘yicha  mustaqil  variant 

asosida  laboratoriya  ishini  bajarish,  fanning  laboratoriya  mashg‘ulotlar 

variantlarini  mustaqil  ravishda  ikki  xafta  ichida  topshirgan    ega  deb 

topilganda. 

 

 

 

Talaba fandan baholanishi natijasidan norozi bo‗lgan taqdirda, baholash 

natijasi  e‘lon  qilingan  vaqtdan  boshlab  24  soat  davomida  apellyatsiya  berishi 

mumkin. 

 

YaNga  kirmagan  yoki  kiritilmagan,  shuningdek  ushbu  nazorat  turi 

bo‗yicha  ―2‖  (qoniqarsiz)  baholangan  magistrant  akademik  qarzdor  hisoblanadi. 

---

28 

 

Fandan  akademik  qarzdor  magistrantga  nazorat  turlari(ON  va  YaN)ni  qayta 

topshirish uchun 1 oy muddat beriladi. 

 

Nazorat  turlarini  o‗tkazilish  tartibi  buzilganligi  aniqlangan  hollarda 

o‗tkazilgan nazorat turlarining natijalari bekor qilinishi hamda tegishli nazorat turi 

qaytadan o‗tkazilishi mumkin. Fandan nazorat turi bo‗yicha magistrantning bilimi 

―3‖ (qoniqarli)  yoki ―4‖ (yaxshi) yoxud ―5‖ (a‘lo)ga baholanganda, nazorat turini 

qayta topshirishga yo‗l qo‗yilmaydi.  

 

Baholash natijalarini qayd qilish

. 

Fandan talabalarning bilimini baholash shu 

kunning  o‗zida  (yozma  ish  shaklida  amalga  oshirlgan  hollarda  3  kundan  ko‗p 

bo‗lmagan  muddatda)  akademguruh  jurnalida  qayd  etib  boriladi.  Talaba    nazorat 

turi  o‗tkazilgan  vaqtda  uzrli,  sabablarsiz  qatnashmagan  hollarda  akadem  guruh 

jurnaliga ―0‖ belgisi yozib qo‗yiladi.

 

 

 

 

Laboratoriya mashg`uloti bo`yicha tavsiya etiladigan  

adabiyotlar ro`yxati.  

1.S.S. G`ulomov, B.A. Begalov. Informatika va axborot ttexnologiyalari. Darslik.-

T.: ―Fan‖ 2010 yil. 

2.I.M. Karimov, A.A. Iminov Microsoft Excel dasturi yordamida ichki ishlar 

idoralari faoliyatining xo‗jalik sohasidagi ayrim masalalar еchimini 

avtomatlashtirish: O‗quv-metodik qo‗llanma – T.: O‗zbekiston Respublikasi IIV 

Akademiyasi, 2016. – 67 b. 

3.A.T. Kenjabayev, M.M. Ikromov, N.S. Atadjanova, Informatika va axborot 

texnologiyalari. Toshkent, Iqtisod-moliya nashriyoti, 2015 y. 107b 

4.М.I.Azizova,G.S.Djamalova,L.Z.Mirzayeva 

―Iqtisodiyotda axborot komplekslari 

va texnologiyalari‖ Uslubiy qo‘llanma, 

Iqtisod-moliya nashriyoti, 2019 y. 168 b. 

---

29 

 

AZIZOVA M.I., ISHANXODJAYEVA D.E. 

 

 

―IQTISODIYOTDA AXBOROT KOMPLEKSLARI VA 

TEXNOLOGIYALARI‖ 

 

 

fanidan

 

 

4- LABORATORIYA MASHG‘ULOTINI  OLIB 

 

BORISH UCHUN

 

 

 

 

USLUBIY KO‗RSATMA

 

 

 

Muharrir:       M.Mo‘minova 

Sahifalovchi:   N.Niyazova 

 

 

 

Bosmaxona guvohnomasi № 10-1289 

Bosishga ruxsat etildi 28.01.2021 y Bichimi 60x84

1/16

 

Nashr hisob tabog„i 1,88 b.t. Adadi 5. Buyurtma № 29. 

 

 

 

 

Toshkent Moliya institutida rizografiya  

usulida chop etildi. 

100000, Toshkent, Amir Temur shoh ko‗chasi 60 

a

 uy. 

 

 

 

 

---

30