Toshkent moliya instituti audit kafedrasi

Aksiz mahsulotlarni hisobga olinishi
Jadval-4

№	Muomila mazmuni	Schyotlar aloqasi
		Dt	Kt
1	2	3	4
1	Aksiz to’lanadigan tovarlar import qilindi.	2910	6010
2	Aksiz osti mahsuloti importi bo’yicha byudjetga soliq hisoblandi.	2910	6413
3	Aksiz osti mahsuloti importi bo’yicha byudjetga soliq tulandi.	6413	5110

Auditor aksiz solig’ini tekshirish uchun avvalo, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan, amaldagi aksiz solig’i belgilangan tovarlar ro’yxati va aksiz solig’ining stavkalari bilan tanishishi lozim. So’ngra audit o’tkazilayotgan korxonada aksiz to’lanadigan tovarlar aniqlanib, ular bo’yicha soliq ob’ekti to’g’ri belgilanganligi tekshiriladi. Soliq Kodeksiga muvofiq O’zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan, aksiz solig’i to’lanadigan tovarlar uchun ularning qo’shilgan qiymat solig’i hisobga olinmaydigan (aksiz solig’i summasini o’z ichiga olgan) qiymati yoki tovarning fizik hajmi soliq obekti hisoblanishini nazarda tutish kerak. Agar tovar ishlab chiqaruvchi aksiz to’lanadigan tovarni natural haq yoki sovg’a sifatida bersa, soliq to’lovchida tovarni topshirish paytida vujudga kelgan, lekin qilingan haqiqiy xarajatlardan kam bo’lmagan, narxlar darajasidan kelib chiqib hisoblangan qiymat soliq solish ob’ekti hisoblanadi. Shu bilan birga auditor buyurtmachilarning xom ashyolaridan ishlab chiqarilgan tovarlar bo’yicha ham aksiz solig’i hisoblanishini tekshirishi zarur.

Shundan so’ng auditor hisoblangan aksiz solig’ining to’lash muddatlariga rioya qilinishini tekshiradi. Bunda Soliq Kodeksiga muvofiq aksiz solig’i byudjetga, qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo’lsa, oyning aksiz to’lanadigan tovar realizatsiya qilingan o’n kunligi tugaganidan so’ng uch kundan kechiktirmay o’tkazilganligi tekshiriladi. Aksiz solig’i to’langan xom-ashyodan aksiz to’lanadigan tovar ishlab chiqarilgan taqdirda, mazkur xom-ashyo uchun to’langan aksiz solig’ining summasiga ushbu tovarga solinadigan aksiz solig’i kamaytirilishini nazarda tutmoq kerak. Auditor aksiz solig’i to’lanadigan import qilinadigan tovarlar bo’yicha soliq solishni tekshirishda bojxona haqidagi qonun hujjatlariga muvofiq aniqlanadigan bojxona qiymati soliq solish ob’ekti ekanligiga amal qiladi. shuningdek aksiz to’lanadigan import tovarlar uchun aksiz solig’i o’z vaqtida, ya’ni bojxonada rasmiylashtirilishiga qadar yoki rasmiylashtirilishi paytida to’langanligini ham aniqlashi zarur.