Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

Soliq  stavkalari 

Soliqlaming  mamlakat  iqtisodi-

yotiga  ta’siri,  asosan,  ulaming 

stavkalari  darajasining  miqdori  bilan  belgilanadi.  Respub- 

lika  soliq  tizimining  shakllanishini  hozirgi  bosqichida  soliq 

stavkalarining  darajasi  eng  munozarali  masalalardan 

hisoblanadi.

Soliq stavkalari  respublika  va  mahalliy budjetlar xarajat- 

larini  mablag‘  bilan  ta’minlashda  muvozanat  darajasini 

hamda  xo‘jalik  subyektlarining  moliyaviy  imkoniyatlarini 

belgilaydi.  Demak,  ular  moliya-budjet  munosabatlarini 

sog‘lomlashtirish  bilan  chambarchas  bog'liqdir.  Soliq  stav­

kalari  korxonalaming  iqtisodiy  mustaqilligini  ta’minlagan- 

lari  holda,  moliya-budjet  munosabatlarining  pul  muoma- 

lasiga  ko‘rsatadigan  salbiy  ta’siriga  barham  bera  olishi  ham 

kerak.  Bu  esa,  respublikamizda  amalga oshirilayotgan  soliq 

islohotining  muhim jihatini  tashkil  etadi.

Soliq elementlari  tarkibida  soliq stavkalari  alohida o‘rin 

tutadi.  Iqtisodiy  adabiyotlarda  soliq  stavkasi  deganda  soliq 

obyektining  har  bir  soliq  birligi  uchun  davlat  tomonidan 

belgilab  qo‘yilgan  me’yor tushuniladi.

Soliq  stavkasining  ahamiyati  soliq  obyektini  qancha 

qismi  qanday  miqdorda  majburiy  to‘lov  sifatida  budjetga 

undirishini  xarakterlaydigan  masalaga javob beradi.

Soliq stavkalarini  mohiyati  shundaki,  ular soliq obyekti, 

soliq  birligi  va  soliq  normalariga  asoslangan  holda  soliq 

mexanizmini  samarali  ishlashini  ta’minlaydi.  Soliq  stavka- 

laridan  davlat  tomonidan  iqtisodiyotni  tartibga  solish  vosi­

tasi  sifatida  foydalanilsa,  boshqa  tomondan  soliq  imtiyoz-