Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

Inkasso. Xalqaro hisob-kitoblarda qollaniladigan akkreditivlarning asosiy mohiyati shundan iboratki, eksporter jo‘natilgan tovarlar yoki koYsatilgan xizmatlar uchun tolovni undirib olish maqsadida o‘z bankiga tegishli hujjatlar bilan birga inkasso tolov hujjatini ham taqdim etadi.

Xalqaro hisob-kitoblaming inkasso shaklida tovarlar harakati pul harakatidan oldinda yuradi. Shu bois ham ushbu hisob-kitobni amalga oshirishda tijorat kreditining bir kolinishi namoyon boladi, bu eksporterlami malum darajada riskka duchor bolishiga sabab boladi. Bu o‘z navbtida eksporter importeming moliyaviy holati va uning tolovga qobiliyati haqida, shuningdek, importer boshqa mamlakatdan bolsa mamlakatdagi siyosiy-iqtisodiy ahvolni o‘rganishi juda muhim hisoblanadi.

Xalqaro hisob-kitoblaming shakli mahalliy inkasso hisob-kitoblardagi kabi, quyidagi bosqichlami o‘z ichiga oladi.

1. 
   Eksporter tovarlarni junatgandan o‘z bankiga tovarlami jo‘natganligini tasdiqlovchi hujjatlar bilan birga inkasso hujjatini taqdim etadi.
   
2. 
   Eksporteming banki inkasso hujjatlarini xalqaro talablar doirasida tayyorlanganligini o‘rganib chiqqandan so‘ng SFIVT elektron tzlov tizimi orqali imporeming bankiga jo‘natadi.
   
3. 
   Importeming banki inkasso hujjatlari kelib tushganligi va tolovni amalga oshirayotganligini unga xabar qiladi va mablaglami eksporteming bankiga jo‘natadi.
   
4. 
   Eksporteming banki valyuta mablaglarini uning hisobvaraglga kirim qilgandan so‘ng bu haqda xabar beradi.
   

Xalqaro hisob-kitoblaming inkasso shakli qollanilgan- da valyuta kursining o‘zgarishi, importeming moliyaviy holati yomonlashuvi tufayli tolovni amalga oshira olmasligi, importeming mamlakatida siyosiy va iqtisodiy vaziyatning keskinlashuvi oqibatida eksporter moliyaviy jihatdan zarar ko‘rishi mumkin. Shu bois ham eksporter xalqaro hisob-kitoblami amalga oshirishda hisob- kitoblaming ushbu shaklini tanlashda juda ehtiyotkorlik bilan yondashadi.