Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Kredit 
bahosi 
= 
Kreditlash uchun 
jalb qilingan 
mablag‘lar 
qiymati 
+ 
Bankning 
operatsion 
xarajatlari 
+ 
Bankning 
risk 
ustamasi 
+ 
Bankning 
foiz 
marjasi 

---

185 
Ko‘rsatilgan komponentlardan har biri kredit summasiga nisbatan 
yillik  foiz  shaklida  aks  ettirilishi  mumkin.  “Qiymat  plyus”  modeli 
oddiyligi  va  tezkorligi  bilan  ajralib  turadi.  Lekin  “Qiymat  plyus” 
modelining  kamchiliklari  sifatida  bank  o‘z  xarajatlarini  aniqlash 
jarayonining  texnik  jihatdan  murakkabligi  va  boshqa  kreditorlar 
tomonidan  taklif  qilinadigan  foiz  stavkalar,  ya’ni  raqobat  omilining 
hisobga  olinmasligi  hisoblanadi.  Tijorat  banklari  tomonidan  beriladi-
gan  kreditlar  bo‘yicha  foiz  stavkalari  Markaziy  bankning  qayta 
moliyalash stavkasiga yuqorida keltirib o‘tilgan komponentlarning mos 
foizlarini  qo‘shish  orqali  keltirib  chiqariladi.  Masalan,  bank  o‘z 
mijozidan 10  mln. so‘mlik kredit buyurtmasini oldi va  bazaviy stavka 
12  foizni  tashkil  qildi.  Kreditni  rasmiylashtirish  va  nazorat  qilish 
bo‘yicha  operatsion  xarajatlar  tahlil  natijasida  kredit  summasining  2 
foizini  tashkil  qilishi  aniqlandi.  Kredit  boshqarmasi  kredit  riski 
bo‘yicha 2-6 % miqdorida ustama o‘rnatilishini belgilab qo‘ygan. Bank 
esa o‘z foiz marjasini 2 % qilib  o‘rnatdi. Shundan kelib chiqib,  tijorat 
banki kreditining bahosi 18 foizni, ya’ni (12%+2%+2%+2%)ni tashkil 
qilishini ko‘rish mumkin.