Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

MDHga a’zo mamlakatlari tomonidan milliy
valyutalarining joriy etilishi
34
 
Mamlakatlar 
Rubl hududidan chiqish sanasi 
(asosiy (oraliq) valyutaning 
joriy etilishi) 
Belarus 
1992 yil may (belorus rubli) 
Estoniya 
1992 yil iyun (krona) 
Latviya 
1992 yil iyul (latviya rubli) 
Ozarbayjon 
1992 yil avgust (manat) 
Litva 
1992 yil oktyabr (litva taloni) 
Ukraina 
1992 yil noyabr (karbovanets) grivina 
Qirg‘iziston 
1993 yil may (som) 
Gruziya 
1993 yil avgust (kupon) 
O‘zbekiston 
1993 yil noyabr (so‘m – kupon) so‘m 
Armaniston 
1993 yil noyabr (dram) 
Qozog‘iston 
1993 yil noyabr (tenge) 
Moldova 
1993 yil noyabr (ley) 
Turkmaniston 
1993 yil noyabr (manat) 
Tojikiston 
1995 yil may (tojik rubli) somoni 
Albatta, bunday sharoitda iste’mol bozorini himoya qilishning 
yagona va eng to‘g‘ri yo‘li zudlik bilan muomalaga milliy valyutani 
kiritish edi. Lekin, jahon tarixidan ma’lumki milliy pul birligini kiritish 
uchun zarur tashkiliy va iqtisodiy shart – sharoit mavjud bo‘lishini 
taqozo etardi, to‘g‘rirog‘i esa ularni yaratish lozim edi. Bu esa o‘z 
o‘rnida ma’lum vaqt talab qilardi. 
Ammo, bu vaqt ichida iste’mol bozorini qog‘ozga aylanib 
borayotgan rubllardan himoya qilib borish ham zurur edi. Aks holda, 
mamlakat iqtisodiyotini izdan chiqib ketish xavfini oldini olib 
bo‘lmasdi. Shuning uchun, dastlabki vaqtlarda iste’mol bozorini 
himoya qilish maqsadida qator tadbirlar amalga oshirildi.
Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 1993 yil 
15 mayda “Pul muomalasini tartibga solish va respublika iste’mol 
bozorini himoyalashni kuchaytirish to‘g‘risida” qaror qabul qildi. 
Mazkur qarorga ko‘ra aholining tovar sotib olishi va depozit 
operatsiyalarining bajarilishida pasport va kupon tizimi joriy etildi.
34
Transition Report. 2000. EBRD va boshqa manbalar. 

---

121 
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari 1993 yil 10 maydan boshlab, 
banklarga qo‘yiladigan omonatlar pasport asosida qabul qilinishi joriy 
etildi, qiymati 25 ming rubldan yuqori bo‘lgan tovarlarni kuponlar 
asosida sotilishi belgilab qo‘yildi, 25 ming rubldan yuqori qiymatdagi 
tovarlar bank omonatchilarning topshirig‘iga ko‘ra, pul o‘tkazish yo‘li 
bilan amalga oshirilishi joriy etildi.