Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi
(XRA) 1960 yilda tashkil 
etilgan bo‘lib, XTTB va XRA boshqaruv tartibi bir xil va ular bitta 
bank prezidenti tomonidan boshqariladi. XTTBning moliyaviy 
resurslari muomalaga chiqarilgan qimmatli qog‘ozlar bo‘lsa, XRAning 
resurs manbasi a’zo – mamlakatlarning badallari va XTTBning foydasi 
hisoblanadi. XRA 20, 25 va 40 yil muddatga, 10 yillik imtiyoz davri 
bilan 
kreditlar 
beradi. 
Berilgan 
kreditlar 
bo‘yicha 
foizlar 

---

364 
hisoblanmaydi, biroq juda yuqori bo‘lmagan 0,75 foiz miqdorida 
komission to‘lovlar undiriladi. 
Aholi jon boshiga to‘g‘ri keladigan yillik daromad 875 AQSh 
dollaridan kam bo‘lgan mamlakatlar XRAning kreditiga da’vogarlik 
qilishi mumkin. Dunyo bo‘yicha bunday mamlakatlar soni taxminan 81 
tani (2008 yil) tashkil etib, ushbu mamlakatlarda 2,5 mlrddan ortiq 
aholi yashaydi. XRAning kreditlari asosan ta’lim, sog‘liqni saqlash va 
qishloq xo‘jaligini rivojlantirishga yo‘naltirladi. Unga XTTBga a’zo – 
mamlakatlar kirishga haqli bo‘lib, lekin ko‘pchilik mamlakatlar bu 
imkoniyatdan foydalanmaydi, shuning uchun XTTBga a’zo bo‘lgan 
184 ta mamlakatdan faqat 164 tasi uning a’zosi hisoblandi. 
Xalqaro moliya korporatsiyasi
(XMK) 1956 tashkil etilgan. U 
XTTB va XRAga nisbatan boshqa strategik siyosatni amalga oshiradi. 
XMK asosan xususiy sohani kreditlash bilan shug‘ullanib, uning 
kreditlari bo‘yicha XTTB va XRAdan farqli o‘laroq, davlat kafolati 
talab etilmaydi. XMK berayotgan kreditlar asosan loyiha summasining 
25 foizidan ortmaydi. Kreditlarning muddati asosan 7 – 8 yil va eng 
yuqorisi 15 yilgacha berilishi mumkin. XMKning moliyaviy resurslari 
xalqaro moliya bozorlaridan qimmatli qog‘ozlarni joylashtirish asosida 
shakllantiriladi. ,