Toshkent moliya instituti 2 kurs mm-81-2 guruh talabasi xusanov xondamirning,oliya va moliya texnologiyasi fanidan mustaqil ish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
2 KURS MM-81-2 GURUH TALABASI XUSANOV XONDAMIRNING ,OLIYA VA MOLIYA TEXNOLOGIYASI FANIDAN

MUSTAQIL ISH

Bajardi:

MM-81-2 guruh talabasi To’xtasinova M.

Toshkent-2021

12-VARIANT

1. Iqtisodiy risk. Transaksion risk.
2. Xidjerlash va uning usullari.
3. Xalqaro amaliyotda tijorat banklarining valyuta risklarini boshqarish usullari va vositalari

Javoblar.
1. Iqtisodiy risk deganda, umumiy yirik tizim va uning tarkibi rivojlanishida, shu jumladan agar bunday tizimning umumiqtisodiy muvozanatini va uning YaIMning o’sish sur’atini jahon bozorida raqobatbardosh mahsulotni chiqarish orqali o’rnatish maqsadi qo’yilgan bo’lsa, u holda ishlab chiqarish shakllarini oqilona uyg’unlashuvini tanlashda yuzaga keladigan risklar majmui tushuniladi. Davlatning antitsklik usullar va boshqalardan foydalanib samarali chora-tadbirlar o’tkazishini taqozo qiladi.
Transaksion risk-bu bitim yoki bitimdan kutilayotgan daromadga ta’sir qilishidir. U valyuta tavakkalchiligini, tovar va vaqt riskini o’z ichiga olishi mumkin, lekin ular bilan cheklanmaydi. U mohiyatan bitimning amalga oshishiga to’sqinlik qiladigan barcha salbiy hodisalarni o’z ichiga oladi. Transaksiya xavfi yuqori bo’lgan bitim odatda yuqori kutilgan daromadni talab qiladi. Shuning uchun istiqbolli investitsiyalarni baholashda bunday xavfni hisobga olish muhimdir. Ba’zi hollarda transaksiya xavfi bilan bog’liq potensial salbiy natijalartufayli bitimni amalga oshirishni to’xtatishi mumkin.
2.Xedjer nima?
Xedjerlash - bu moliyaviy aktivlar xavfini kamaytirish uchun ishlatiladigan usul. Xavf - bu kelajakdagi natijani bilmaslik noaniqligi. Agar moliyaviy aktiv xedjirovka qilingan bo'lsa, u kelajakda uning qiymati qanday bo'lishini aniqlab beradi. Xedjirovka asboblari quyidagi ikki shaklda bo'lishi mumkin.
Savdo vositalarini almashish
Birjada sotiladigan moliyaviy mahsulotlar - bu standartlashtirilgan vositalar bo'lib, ular faqat standartlashtirilgan investitsiya hajmidagi uyushgan birjalarda savdo qiladi. Ularni har ikki tomonning talabiga binoan tikish mumkin emas
Hisoblagichsiz asboblar (birjadan tashqari)
Bundan farqli o'laroq, birjadan tashqari bitimlar tuzilgan birja bo'lmaganda amalga oshishi mumkin, shuning uchun har ikki tomonning talablariga mos kelish mumkin.
Fyuchers
Fyuchers - bu ma'lum bir tovar yoki moliyaviy vositani kelajakda ma'lum sanada oldindan belgilangan narxda sotib olish yoki sotish to'g'risidagi bitim. Fyuchers - bu birja vositasi.
Variantlar
An variant oldindan kelishib narxda muayyan sanada bir moliyaviy borligi sotib olish yoki sotish uchun, to'g'ri emas, balki bir majburiyat hisoblanadi. Variant "sotib olish huquqi" yoki "sotish optsiyasi" bo'lishi mumkin. Variantlar birjada sotilishi yoki birjadan tashqari asboblar orqali almashtirilishi mumkin
Svoplar
Svop - bu ikki tomon moliyaviy vositalarni almashtirish to'g'risida kelishuvga erishgan lotin. Asosiy vosita har qanday qimmatli qog'oz bo'lishi mumkin bo'lsa -da, pul oqimi odatda svoplarda almashiladi. O'zaro almashinuvlar hisoblagich asboblarida.
3. Zamonaviy bank tizimi har qanday davlat milliy iqtisodiyotining eng muhim sohalaridan biridir. Banklar har doim iqtisodiyotni boshqarishning markaziy qismi bo'lgan va bundan keyin ham shunday bo'lib qoladi. Bank sohasida ro‘y berayotgan o‘zgarishlarning xilma-xilligi va murakkabligi ularni chuqur tushunishni, shuningdek, bozor munosabatlari tizimida tijorat banklarining funksiyalarini amalga oshirish mexanizmiga samarali yondashuvlarni ishlab chiqish zarurligini taqozo etadi.
Valuta risklarini samarali boshqarish xalqaro moliya munosabatlari ishtirokchilari faoliyatida dolzarb masalalardan biri bo‘lib hisoblanadi. Jahondagi yirik korporatsiyalar faoliyatida yuzaga keladigan moliyaviy risklarning barcha turlarini o‘rganib borish hamda ularni oldini olishga qaratilgan tadbirlarni ishlab chiqishda alohida risklar bo‘yicha menejerlik faoliyati yo‘lga qo‘yilgan. Risklar bo‘yicha menejer moliyaviy risklarni oldini olish yuzasidan ishlab chiqilgan chora-tadbirlarni faoliyatning turli sohalari bo‘yicha mas’ul bo‘lgan boshqa mutaxassislarga taqdim etib boradi. Shuningdek, risklar bo‘yicha menejer risklar darajasini aniqlash, ularni maksimal darajada kamaytirish va sug‘urtalash masalalari bilan shug‘ullanadi.

Zamonaviy jahon xo‘jaligidagi munosabatlar bozor ishtirokchilaridan konyunktura o'zgarishiga tezda moslashishni, moliyaviy natijalarni uzoq muddatga bashoratlashni, samarali strategiya ishlab chiqish va uni amalga oshirishni hamda barqaror faoliyat yuritishni talab etadi.Valuta kurslari o‘zgarishlarini aniqroq prognozlashtirish, valuta risklarini sug‘urtalash (xedjirlash)dan foydalanish zarurdir.

Valuta riski sug‘urtasi deganda, uni bartaraf etish bilan bog‘liq choralar tushuniladi. Bunday choralarga, tashqi iqtisodiy operatsiyalar natijalarini, xorijiy valutalar kursining o‘zgarishiga bog‘liqligini yo‘qotishga qaratilgan choralar kiradi.Bir qator firmalar, valuta muvozanatsizligini zamonaviy xalqaro savdo muammolaridan biri deb hisoblab, hech qachon valuta risklarini sug‘urta qilmaydilar. Oqibatda, bunday firmalar katta zararlar ko‘rgani holda ularning soni hozirgi kunda ancha kamaygan.Boshqa korxonalar esa, valuta kurslari prognozlarini hisobga olmay, barcha ochiq pozitsiyalarini qoplaydilar. Bunday siyosat albatta yaxshi oqibatlarga olib kelmaydi.Valuta chayqovi bo‘yicha real zararlarning paydo bo‘lishi, tashqi iqtisodiy munosabatlar ishtirokchisining har bir valuta operatsiyasiga balansning boshqa tarafida operatsiyalarning qarama-qarshi turishi bilan izohlanadi. Masalan, eksport shartnomalaridan va berilgan kreditlardan keladigan tushumlar hajmining rejalashtirilgan natijalarga nisbatan kamayishi, olingan summa joriy xarajatlarni yoki jalb qilingan bank mablag'lari qiymatini qoplamasligiga olib kelishi mumkin.
Valuta riskining sug‘urtasi va sug‘urtasiz shakli bilan bo‘ladigan iqtisodiy operatsiyalarning samaradorligi operatsiyalarni amalga oshirish davrida valuta kurslarining o‘zgarishiga bog‘liq.Shartnoma ishtirokchisi boshqaruv qarorining samaradorligi — valuta riskini sug‘urta qilish yoki sug‘urta qilmaslik — shartnoma tuzilishi va uning ijro etilishi davri orasida valuta kurslarini istiqbol harakatlarining u tomondan oldindan to‘g‘ri baholanishiga bog‘liq. Demak, valuta kurslari o‘zgarishini bashorat qilish, valuta riskini sug‘urta qilish va valuta chayqovi orasidagi tanlovning zaruriy shartidir.
Valuta kurslarini bashorat qilish deganda, maxsus ilmiy tadqiqot uslublari yordamida kurslarning kelgusidagi o‘zgarishi haqida axborot olish tushuniladi.Amaliyotga valutalarning erkin suzadigan kurslari tizimining kirib kelishi bilan ularning tebranishi masshtabli, oldindan bilib bo'lmaydigan va muntazam ravishda tebranadigan bo‘ldi. Bu esa, o‘z navbatida valuta riskining yanada kuchayishiga olib keldi.Prognozlar kelgusida ochiq valuta pozitsiyasining o‘zgarish diapazonini aniqlash maqsadida ishlatiladi. Minimum va maksimum ko‘rsatkichlari sug'urtalash xarajatlari bilan taqqoslanadigan ehtimolli valuta yo‘qotishlarni hisoblash uchun ishlatiladi (to'la sug‘urta qilish, sug‘urta qilishdan bosh tortish, qisman sug'urta qilish). Agar potensial valuta yo‘qotishlarning miqdori qoplanish bo‘yicha xarajatlar summasidan katta bo‘lsa, to ia ochiq valuta pozitsiyasini yoki uning bir qismini sug‘urtalash tavsiya etiladi. Qoplanish qiymati daromadlarga yoki zararlarga kursning ta’sir ehtimolidan yuqori boisa, flrma sug‘urta qilmasligi kerak.Ba'zi mamlakatlarda banklarning uzun va qisqa valuta pozit- siyalarining miqdori valuta qonunchiligi bilan tartibga solinadi.Valuta riskini boshqarishda asosiy e’tibor valuta kursining o'zgarishi tufayli yuzaga keladigan yo‘qotishlarni oldini olishga qaratiladi va tijorat banklari, multimilliy korxonalar va boshqa xo'jalik subyektlari muddatli valuta bozori bitimlarini tuzish orqali valuta riskidan pul mablag‘larini himoya qiladilar. Bunda valuta kursining tranzaksion, iqtisodiy va translyatsion kabi turlari ajratib ko‘rsatiladi.