Toshkent kimyo-texnologiya instituti yangiyer filiali noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi fakulteti umumiy fanlar kafedrasi

Umumrivojlantiruvchi mashqlarni mehyorlash.
U.R.M bilan o’tkaziladigan mashg’ulotlarga jismoniy nagruzkani:
- mashqlar miqdorini (U.R.M mashg’ulotlarning shakliga qarab, ularning miqdori xam turlicha bo’lishi mumkin.Ertalabki badantarbiya majmuasiga 8-12 ta, ritmik gimnastika majmuasiga esa 50-70 mashqdan iborat bo’ladi):
- mashqlar tarkibi tananing ayrim qismlarini oz miqdordagi mushaklar ishtirokida xarakatlantirish ko’p sonli mushak guruxlariga asoslangan butun tana mashqlariga qaraganda ozroq nagruzka beriladi. Kuch mashqlari, yuk bilan bajariladigan xamda chidamlilik mashqlari egiluvchanlik mashqlariga nisbatan mushaklar, yurak- qon tomir va nafas tizimlariga kuchliroq ta’sir ko’rsatadi:
- mashqlar oralig’idagi dam olish davomiyligi dam olish tanaffuslarini qisqartirish nagruzkani ko’paytiradi:
- takrorlashlar miqdori musiqa jo’rligida “1-4” yoki “1-8” sanab bajariladigan U.R.M ni o’tkazganda, odatda, xar bir mashqni 4. 8, 12 yoki 16 bor bajariladi.
Musiqasiz mashqlar xam taxminan shuncha takrorlanadi, bunda musiqa asari ko’rilishidan kelib chiqadigan aniq miqdorga rioya qilinmaydi:
- surhat- tez surhatli mashqlar odatda, ko’proq nagruzka beradi:
- dastlabki xolat turlicha bo’lgan bir xil mashqlar turlicha nagruzka beradi. Masalan, yotib qo’llarga tayangan xolda ularni bukib- yozib mashqlarining dastlabki xolatni o’zgartiramiz: qo’llarni baland joyga, polga, oyoqlarni balandlikka yoki qo’shcho’pga tayash xisobiga amalga oshiriladi:

Mashqlar majmuasini tuzganda mashg`ulot o`tkaziladigan vaqt, shug`ullanuvchilarning yoshi, jinsi va jismoniy tayyorgarligi hisobga olinishi kerak. Hal qilinadigan vazifaga ko`ra, ularning soni gigienik gimnastika majmuasida 8 tadan 15 tagacha, ritmik gimnastika majmuasida 50-65 ta bo`lish mumkin.

Mashqlar majmuasini tuzganda ularni quyidagicha navbatlantirish:
- Gavdani to`g`ri tutish, kerilib cho`zilish.
- Qo`llarni aylantirish va siltash mashqlarini bajarish.
- O`tirib turish.
- Gavdani oldinga, orqaga, yon tomonlarga engashtirishlar va aylanma harakatlar bajarish.
- Boshni yon tomonlarga, oldinga engashtirish va burish.
- Tayanib yotgan holatda qo`llani bukib – yozish.
- O`tirgan va yotgan holatlarda oyoqlarni ko`tarish.
- Oyoqlarni oldinga, orqaga va yon tomonlarga siltash.

Turgan joydan yurish va yugurish tartibida navbatlashtirish maqsadga muvofiqdir.

Mashqlar majmuasidagi mashqlarni 4 – 8 martadan takrorlash, ya`ni kuchni rivojlantiruvchi mashqlarni asosiy ish bajaruvchi mushak guruhlarida toliqish sezilgunga qadar, qayishqoqlikni rivojlantiruvchi mashqlarni esa yengil – elpi og`riq sezguncha bajarish mumkin.