Toshkent kimyo –texnologiya instituti «silikat materiallar va nodir, kamyob metallar texnologiyasi» kafedrasi nazariy elektrokimyo

Eritmalar kislotaligi shkalasi.
10- jadval

pH	[ H^+ ]	pOH	Tafsifi
0	10^0	14	Juda nordon
1	10^-1	13
2	10^-2	12
3	10^-3	11	O’rta nordon
4	10^-4	10	O’rta nordon
5	10^-5	9	Past nordon
6	10^-6	8
7	10^-7	7	Nitral
8	10^-8	6	Kuchsiz ishqoriy
9	10^-9	5
10	10^-10	4	O’rta ishqoriy
11	10^-11	3
12	10^-12	2	Kushli ishqoriy
13	10^-13	1
14	10^-14	0

Analitik kimyoda ishlatiladigan eng muhum
оksidlovchilar va qaytaruvchilar
11-jadval

Oksidlovchilar	Qaytaruvchilar
H2O2, HNO3, KClO3, K2CrO4, K2CrO7, KMnO4, KIO3,MnO2,Na2O2, Na2S2O8, NaBrO3, PbO2, Pb3O4,	Al, Cd, Fe, Zn, H2O2, HI, H2S, H2SO3, Na2S2O3,

Har bir atom va ionlarning oksidlovchi va qaytaruvchanlik xususiyati ularning normal oksidlovchi va qaytaruvchi potensiali orqali tavsiflanadi. Uni normal vodorod elektrod yoki tuz eritmasiga galvanik element bo’lgan metall orqali o’lchanadi. Vodorod elektrodining normal potensiali 0 ga teng, vodorod ionlari konsentratsiyasi 1h va temperatura 25 ⁰C eng muhim metall ionlarning normal oksidlanish – qaytarish potensiallari 11-jadvalda ko’rsatilgan.


Asosiy metall va ionlarning normal
oksidlanish-qaytarilish potensiallari
12-jadval

Element nomi	Oksidlovchi	Elektron soni	Qaytaruvchi	Potensial Eo, V
Ag	Ag^+	+e ^-	Ag	+0,7994
Al	Al^3+	+3e ^-	Al	-1,66
As	H3AsO4+2H^+	+2e ^-	HAsO2+2H2O	+0,56
Au	Au^3+	+3e ^-	Au	+1,50
	Au^+	+e ^-	Au	+1,68
Ba	Ba^2+	+2e ^-	Ba	-2,90
Bi	BiO^++2H^+	+3e ^-	Bi+H2O	+3,2
Br	Br2	+2e ^-	2Br^--	+1,087
	BrO3^-+6H^+	+2e^-	Br+3H2O	+1,45
Ca	Ca^2+	+2e^-	Ca	-2,87
Cd	Cd^2+	+2e^-	Cd	-0,403
Ce	Ce^4+	+e ^-	Ce^3+	+1,74
Cl	Cl2	+2e ^– +2e ^– +2e ^– +6e ^– +2e ^-	2Cl^- Cl^-+2OH^- ClO^-+2OH^- Cl^-+3H2O ClO^-3+H2O	+1,359 +0,88 +0,66 +1,45 +1,19
Co	Co^3+ Co^2+	+e ^– +2e ^-	Co^2+ Co	+1,95 -0,29
Cr	Cr^3^+ Cr^3^+ CrO^-2+2H2O^-	+e ^– +3e ^– +3e ^-	Cr^2+ Cr Cr+4OH^-	-0,41 -0,74 -1,20
Cr	Cr2O7^2-+14H^+	+6e^-	2Cr^3++7H2O	+1,33
Cu	Cu^2+ Cu^+ Cu^2+	+2e ^– +e ^– +e	Cu Cu Cu^+	+0,345 +0,531 +0,159
Fe	Fe^3+ Fe^3+ Fe^2+ Fe3O4+8H^+	+e ^– +3e ^– +2e ^– +8e ^–	Fe^2+ Fe^3+ Fe 3Fe+4H2O	+0,771 -0,058 -0,473 -0,085
H	2H^+ H2 H2O2+2H+	+2e ^– +2e ^– +2e ^–	H2 2H^+ 2H2O	+-0,0000 -2,25 +1,77
Hg	2Hg^2+ Hg^2+ Hg2^2+ Hg2^2++Cl2^-	+2e +2e ^– +2e ^– +2e ^–	Hg2^2+ Hg Hg 2Hg+2Cl^-	+0,907 +0,850 +0,792 +0,268
I	I2 I3- 2HIO+2H^+ IO3^++5H^+ IO3^-+6H^+	+2e +2e ^– +2e ^– +4e ^– +6e ^–	2I^- 3I^- I2+2H2O HIO+2H2O I^-+3H2O	+0,536 +0,545 +1,45 +1,14 +1,08
K	K^+	+e ^–	K	-2,923
Mg	Mg^2+	+2e ^–	Mg	-2,37
Mn	Mn^3+ Mn^2+ MnO2+4H^+ Mn4^2-+2H2O MnO4^- MnO4^-+4H^+ MnO4^-+8H^+	+e +2e ^– +2e ^– +2e ^– +e ^– +3e ^– +5e^-	Mn^2+ Mn Mn^2++2H2O MnO2+4OH MnO4^2- MnO2+2H2O Mn^2++4H2O	+1,51 -1,17 +1,23 +0,60 +0,56 +1,69 +1,51
Mo	H2MoO4+6H^+ MoO4^2-+4H2O	+6e ^– +6e^-	Mo+4H2O Mo+8OH^-	0,0 -1,05
N	NO2^-+H2O NO3^-+3H^+ NO3^-+2H^+ NO3^-+4H^+ NO3^-+8H^+ NO3^-+10H^+	+e +2e ^– +e ^– +3e ^– +6e ^– +8e ^–	NO+2OH^- HNO2+H2O NO2+H2O NO+2H2O (NH2OH)H^++2H2O NH4^++3H2O	-0,46 +0,94 +0,80 +0,96 +0,73 +0,87
Na	Na^+	+e ^–	Na	-2,71
Ni	Ni^2+	+2e ^–	Ni	-0,228
O	O2+4H^+ O2+2H2O O2+2H^+ H2O2+2H^+ O3+2H^+	+4e +4e ^– +2e ^– +2e ^– +2e ^–	2H2O 4OH^- H2O2 2H2O O2+H2O	+1,229 +0,401 +0,682 +1,77 +2,07
P	P+3H^+ P+3H2O H3PO2+H^+ H3PO2^-H3PO3+2H^+ H3PO4+2H^+ H4P2O6+2H^+	+3e +3e ^– +e ^– +e ^– +2e ^– +2e ^– +2e ^–	PH3 PH3+3OH^- P+2H2O P+2OH^- H3PO2+H2O H3PO3+H2O 2H3PO3	+0,06 -0,89 -0,51 -2,05 -0,50 -0,276 +0,38
Pb	Pb^2+ Pb^4+ PbO2+4H^+	+2e ^– +2e ^– +2e ^–	Pb Pb^2+ Pb^2++2H2O	-0,126 +1,166 +1,455
S	S S4O6^2- S2O3^2-+6H^+ SO4 ^2-+4H^+ S2O8^2-	+2e ^– +4e ^– +2e ^– +2e ^– +3e ^–	S^2- 2S2O3^2- 2S+3H2O H2SO3+H2O 2SO4^2-	-0,464 +0,09 +0,5 +0,07 +2,00
Sb	Sb+3H^+ SbO2^-+2 H2O SbO3+2H2O	+3e ^– +3e ^– +2e ^–	SbH3 Sb+4OH^- SbO2^-+2OH^-	-0,51 -0,675 -0,43
Si	Si+4H^+ Si+4H2O [SiF6]^2- H2SiO3+4H^+	+4e ^– +4e ^– +4e ^– +4e ^–	SiH4 SiH4+OH^- Si+6F^- Si+3H2O	+0,10 -0,73 -1,2 -0,79
Sn	Sn^2+ Sn^4+ HSnO2^-+H2O [Sn(OH)6]^2-	+2e ^– +2e ^– +2e ^– +2e ^–	Sn Sn^2+ Sn+3OH^- HSnO2^-+3OH^-+H2O	-0,140 +,15 -0,91 -0,93
Sr	Sr^2+	+2e ^–	Sr	-2,89
Ti	Ti^2+ TiO^2++2H^+ Ti^3+ Ti^4+	+2e ^– +e ^– +e ^– +e ^–	Ti Ti^3++H2O Ti^2+ Ti^3+	-1,63 +0,1 -0,37 +0,092
Zn^2+	Zn^2+ ZnO2^2-+2H2O	+2e ^– +2e ^–	Zn Zn+4OH^-	-0,764 -1,216

FOYDALANGAN ADABIYOTLAR ROYXATI

1. Sh.M. Mirziyoev, “Yuksak ma’naviyat-engilmas kuch”, T., “Ma’naviyat”,2009.

2. H.R. Rustamov, “Fizik ximiya”, Toshkent, “O’qituvchi”, 2000.
3. A.G.Stromberg, D.P.Semchenko. «Fizicheskaya ximiya», M. «Visshaya shkola» 2001.
4. Sh.P.Nurullaev, X.R. Rustamov. “Texnologik jarayonlarning fizik-kimyoviy asoslari”, Toshkent, 2002 ,“Mexnat”, 354 бет.
5. X.Rustamov, Sh.P. Nurullaev. Texnologik jarayonlarning fizik-kimyoviy asos-laridan masalalar to’plami, Toshkent, “O’qituvchi”, 2002, 178 бет.
6. X.Rustamov, B.Hasanov, Sh.P. Nurullaev. Fizikaviy kimyodan masalalar to’plami, Toshkent, “Ta’lim”, 2009, 399 бет.
7. X.Rustamov, Sh.P. Nurullaev. Fizikaviy kimyo, Toshkent, Fan va texnologiya, 2011, 385 бет.
8. A.D. Zimon, N.F.Leshenko. Fizicheskaya ximiya, M., «Ximiya», 2000g.
9. Y.G. Frolov, V.V. Belik. Fizicheskaya ximiya, M., «Ximiya», 1993g.
10. Sh.P. Nurullaev, Fizikaviy kimyo, T., Iqtisod-moliya, 2014 yil, 485 b.
11. Fizik-kimyodan amaliy mashg’ulotlar (B.N.Afanasev va boshqalar. Tarjimon-lar-X.Ch. Akbarov, R.S. Tillaev), 4-ruscha nashridan tarjima, T., O’zbekiston, 1999 yil.
12. N.Q.Olimov. Fizik va colloid kimyo, T., Fan, 2006 y.
13. Sh.P. Nurullaev, Fizikaviy kimyo (tu’ldirilgan va qayta ishlangan nashr), T., Iqtisod-moliya, 2016 yil, 386 b.
14. A.K.Oserbayeva, SH.P.Nurullayev. Fiziko-ximicheskiye zakonomernosti ingibirovaniya korrozii metallov. MonografiY., Palmarlum academic publishing, Riga, 2019g., 62str.