Toshkent kimyo –texnologiya instituti «silikat materiallar va nodir, kamyob metallar texnologiyasi» kafedrasi nazariy elektrokimyo

- 0,400

Pt /Sn^4+, Sn^2+	Sn^4^++ 2e  Sn^2+	+ 0,153
Pt /Cu^2+, Cu^+	Cu^2^++ e  Cu^+	+ 0,167
Pt /Fe^3+, Fe^2+	Fe^3^++ e  Fe^2+	+ 0,771
Pt /Mn^3+, Mn^2+	Mn^3^++ e  Mn^2+	+ 0,51
Pt /Co^3+, Co^2+	Co^3^++ e  Co^2+	+ 1,817

Bu jadvalning ahamiyati – metallarni bir-biri bilan oksidlash mumkinmi-yo‘qmi? – shuni oldindan aniqlash mumkin. Demak, redoks potentsial qiymati: redoks sistemaning tabiatiga; haroratga, oksidlangan va qaytarilgan shakllar nisbatiga bog‘liq ekan. Bunday sistemalar – I tur redoks sistemalar deyiladi.
Ko‘pgina OX – Red sistemalarning, ayniqsa organik va biologik sistemalarning potentsiallarining qiymati H⁺ ning kontsentratsiyasiga yoki pH muhitga ham bog‘liq. Potentsial qiymati pH muhitga ham bog‘liq bo‘lgan sistemalar – murakkab redoks sistemalar yoki II tur redoks sistemalar deyiladi. Bunday sistemalarga organik moddalarga tushirilgan inert metallarni misol qilish mumkin:
C6 H4 O2 CH3 - C – COOH (cut kislotasi)
Pt Pt Ő
C6 H4 (OH)2 CH3 - C – COOH (pirouzum kislotasi)
ŐN
Murakkab redoks sistemalar uchun Peters tenglamasi quyidagicha yoziladi:
_(2.25)
Yoki umumiy tarzda: Red – ne^- – mN⁺ ↔ Ox
Oksidlanish-qaytarilish potеntsiali oksidlovchining oksidlash qobiliyatini ko’rsatadi.
Amalgama elеktrodlar. Amalgama elеktrod – ma'lum kontsеntratsiyali bir mеtallning amalgamasini shu mеtall ioni tutgan eritmaga tushirilganidir. Amalgamadagi mеtall elеktrod vazifasini o’taydi.
M⁺|M, Hg
Potеntsial quyidagi rеaksiya natijasida hosil bo’ladi:

Bu xil elеktrodning potеntsiali:
_{= 0} (2.26)
а₊, а_м ma'lum mеtall ionining suvli elеktrolit eritmasidagi va amalgamadagi tеrmodinamik aktivligi. Amalgama mеtall elеktrodning sof mеtall elеktrodidan farqi shundaki, toza mеtallda а_м=1 tеng, a amalgamadagi mеtallda esa a 1 tеng emas.
Vodorod elеktrod.. Faqat qattiq holdagi elеktrodlar emas, gaz holidagi elеktrodlar ham bo’lishi mumkin. Masalan, elеktrod sifatida vodorod va kisloroddan foydalanish mumkin. Normal vodorod elektrodini tayyorlashda platina plastinkasi elektroliz usulida g‘ovak platina qatlami bilan qoplanadi (2.9-rasm). Bundan asosiy maqsad – platina sathini oshirib vodorod gazining yaxshi adsorbtsiyalanishini ta’minlashdir.

2.9-rasm. Vodorod elektrodi

Gaz holidagi vodorod shimdirilgan platina plastinkasi – vodorod plastinkasi vazifasini bajaradi.

Uning tuzi eritmasi sifatida odatda sulfat kislotaning 1mol/l eritmasi ishlatiladi. Platina sathiga yutilgan vodorod molekulasi qisman ionlarga dissosiyalanadi: H₂  2H⁺ + 2e^- va potentsiallar farqi H₂  2H⁺ chegarasida hosil bo‘ladi.