Toshkent kimyo –texnologiya instituti «silikat materiallar va nodir, kamyob metallar texnologiyasi» kafedrasi nazariy elektrokimyo

Qattiq moddalarning suyuqlikdagi eritmalari (eruvchanligi) to`yingan eritma kontsentratsiyasi bilan o'lchanadi. Qattiq moddalar eruvchanligining harorat bilan o'zgarishini Shreder tenglamasi ifodalaydi:
(2.42)
N-toyingan eritma kontsentratsiyasi,
Н - yashirin suyuqlanish (erish) issiqligi. Qattiq moddalar eriganda issiqlik yutilganda ( Н) va Le-Shatele printsipiga binoan:

Harorat ortishi eruvchanlikni oshiradi. Tenglama integrallansa, Н harorat bilan o`zgarmaydi
ln N=C- (2.43)
С - integrallash doimiyligi. Bu tenglama to'g`ri chizig` tenglamasidir. Demak tharorat o'zgarishi bilan eruvchanlik to'g'ri chiziq tenglamasiga muvos o'zgaradi. Agar koordinatalarning ordinata o'qiga ln N va abtsissa o'qiga deb
qo`yilsa, to'g 'ri chiziq olinadi. Bu chiziqda - ga teng deb faraz qilinsa:
ga teng va =Rtga bo`ladi
va shunday qilib erigan moddaning yashirin suyuqlanish issiqligini hisoblab topish mumkin.
Agar (VII.64) tenglama dan gacha integrallansa:
ln (2.44)
bunda: , va , dagi eruvchanlik.
Agar eritma real eritma bo'lsa Shreder tenglamasida N ning o'rniga «а» qo`yib integrallash kerak. Lekin bunda va bog'lanishni bilish talab gilinadi.
Genri qonuni Dalton qonunining hususiy ko'rinishidir. Agarda eruvchanlik 1ta gaz ustida emas, gazlar aralashmasi ustida ketsa, har bir gazning eruvchanligi Dalton qonuni bo'yicha ketadi:
Doimiy haroratda gazlar aralashmasining har bir komponentining eruvchanligi suyuglik ustidagi komponent parssial bosimiga to'g r proportsional bo'lib, aralashmaning uтитiу bosimiga va boshga komponеntlar alohidaligiga bog'liq етas.
I.M.Sechenov (1829-1905) gаzlarning eruvchanligini elektrolitlar ishtirokida o' rgandi va quyidagi qonuniyatni aniqladi:
elekrolitlar ishtirokida gazlarming suyuqlikdagi eruvchanligi kamayadi, gazlarning tuzlanishi sodir bo'ladi.
●elektrolitiar ishtirokida gazlarning erishini pasayishi, ionlarning erituvchi tomonidan solvatatsiyalanishiga (gidratatsiyalanishuga) bog`iq.

Genri, Dalton va Sechenov gonunlari kimyoda, tibbiyotda katta ahamiyatga ega. G'ovvoslarning Keson kasalligi 40m chuqurlikda (dengiz sathidan) bosim 4 parta ortib, 400 КРа ga etishi sababli kelib chiqadi. Binobarin, gazning eruvchanligi (qon plazmasida) Genri qonuni bo' yicha 4 marta yugori. G' ovvos Suvdan chigsa, о pkadagi bosim keskin pasayib gazning eruvchanligi yomonlashadi. Qondan gaz pufak tarzida chiqadi va mayda tomirlarga tiqilib, 1o'gimalarga kislorod etishmasligiga, bu esa o'z navbatida o'limga ham olib kelishi mumkin. Bunday hol uchuvchilarda skafandrlardagi germetizatsiya buzilsa ham sodir bo'ladi. Sechenov qonuni bo'yicha na faqat elektrolitlar, balki ogsillar, lipidlar va boshqа moddalar ham qonda bo 'Isa, Oz erishiga ta' sir qiladi.