Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Uzluksiz  gidrogenlashning  texnologik  sxemasi.  (21-rasm).  Uzluksiz  usul 
bilan  gidrogenlash  batareyalarida  amalga  oshiriladi.  U  uchta  avtoklavdan  iborat 
bo‘lib, ular gazlift yoki quyuvchi truba orqali birlashtirilgan. 
Rafinatsiyalangan  va  oqlangan  yog‘,  (1)  yig‘uvchi  bakdan    (2)  nasos  dozator 
bilan  uzluksiz  ravishda  (3)  issiqlik  almashgich    orqali  (u  yerda  tayyor  salomasning 

---

 
69 
issiqligi hisobiga isitiladi) (4
1
) avtoklav ga keladi. Bu avtoklavda yog‘ yuqori bosimli 
bug‘ bilan 190-200
0
S gacha isitiladi. 
Avtoklav  (4
1
)  ga  ketma-ket  ishlovchi  yig‘uvchi  (15)  baklardan    (16)  nasos 
dozator  bilan uzluksiz ravishda katalizator berib turiladi. 
 
20 – rasm. Yog‘larni gidrogenlash uchun avtoklav 
Katalizator,  (13)  aralashtirgich  dagi  yangi  katalizator  va  ishlatilgan  (14) 
katalizator  aralashtirib  1:4  yoki  1:5  nisbatda  tayyorlanadi.  Katalizator  avtoklavga 
konsentratsiyasi 5% bo‘lgan yog‘li suspenziya shaklida yuboriladi. Yog‘ ikkinchi (4
2
) 
avtoklavga  harorat 200-210
0
C, keyin esa uchinchi (4
3
) avtoklavga  quyiladi, harorat 
210-220
0
C ga teng bo‘ladi. 
Tayyor  salomas  ishlatilgan  katalizator  bilan  birga  (12)  gazajratgich,  issiqlik 
almashinish (3) apparati orqali salomas yig‘uvchi – tindirish (5) apparatiga keladi, u 
yerda  salomas  qisman  katalizatordan  ajratiladi,  keyin  (6)  sovitgich  orqali  (7) 
filtrpressga keladi va katalizatordan ajratiladi. Salomasning harorati oziqaviy salomas 
uchun 100
0
C dan, texnik salomas uchun 120-130
0
C dan oshmasligi kerak. 
Filtrlangan  salomas  (8)  bakda  yig‘iladi.  Ajralgan  vodorod  gaz  ajratgichdan 
gaz  tozalash  sistemasiga  yuboriladi,  u  ikkita  markazdan  qochma  tomchi  (17,20) 
ajratgich    suvli  va  ishqorli  (18,19)  skrubberlardan  iborat.  (19a)  Apparat    da  ishqor 
tomchisini  ajratish  uchun.  Rashig  xalqasi  tuzilishida  nasadka  bor.  Tozalash 
sistemasidan  ishlatilgan  vodorod  (21)aralashtirgichga  keladi,  u  yerda  yangi  vodorod 
bilan  aralashtiriladi.  Bu  aralashma  (21)  aralashtirgichdan    (22)  kompressor  bilan 
yuqori bosimli (23) ressiverga yuboriladi, u yerdan (24) sovitgichdan rassol bilan 3-
5
0
S  gacha  sovitiladi  va  suv  (25)  ajratgich  orqali  (4
1
;4
2
;4
3
)  avtoklavlarga    keladi. 
Siqish  va  sovitish  orqali  vodorod  quritiladi.  Suv  miqdori  25-40  g/m
3
  dan  3  g/m
3
   
gacha kamayadi. 

---

 
70 
Agar  kerak  bo‘lsa,  gidrogenlanayotgan    yog‘ni  sovuq  yog‘  bilan  (9)  bakdan 
(10) nasos  yordamida (11) sovitgich  orqali sovitiladi. 
 
21 – rasm. Uzluksiz gidrogenlashning texnologik sxemasi 
Avtoklavdan  avtoklavga  yog‘  gazlift  yordamida  o‘tadi.  Gazliftda  ishchi  gaz 
vodorod hisoblanadi. Gazlift ikkita bir-birini ichiga qo‘yilgan truba bo‘lib, u avtoklav 
tagigacha tushgan bo‘ladi. Ichki truba orqali vodorod yuboriladi, bu trubaning pastki 
qismida  mayda  teshikchalar  bor.  Vodorod  yog‘  bilan  aralashib,  kichik  solishtirma 
og‘irlikdagi  aralashmani  hosil  qiladi.  Shuni  hisobiga  trubadagi  yog‘  ko‘tariladi  va 
biriktiruvchi  truba  orqali  keyingi  avtoklavga  quyiladi.  Yog‘  quyilishining  tezligi 
vodorod uzatilishini o‘zgarishi bilan nazorat qilinadi. Gazliftda yog‘ katalizator bilan 
yanada yaxshiroq kontaktda bo‘ladi, bu esa yog‘ning to‘la to‘yinishiga olib keladi.