Toshkent kimyo-texnologiya instituti oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi fakulteti

Glitserinli  suvni  kalsiy  gidroksid  bilan  neytrallash.  Bu  usul  asosida 
quyidagi kimyoviy reaksiya yotadi: 
 
2RCOOH + Ca(OH)
2
           (RCOO)
2
Ca   + 2H
2
O 
 
Hosil  bo‘lgan  sovun  o‘z  yuzasiga  rang  beruvchi  moddalar  (karotinoidlar,  xlorofillar 
va boshqalar) va boshqa hamroh moddalarni adsorbsiyalab oladi.  
Neytrallash  uchun  kalsiy  gidroksidning  suvli  suspenziyasidan  (ohakli  sutdan) 
foydalaniladi.  Neytrallash  jarayoni  neytralizatorlarda  bug‘,  havo  yoki  mexanik 
aralashtirgich  yordamida,  80
0
C  haroratda  olib  boriladi.  Ishkor  nazariy  miqdorga 
nisbatan  ortiqchasi  bilan  qo‘shiladi.  Ishqorning  ortiqcha  miqdori  titrlash  usuli  bilan 
topiladi: 25ml glitserinli suvga 0,01n li  3-5ml xlorid kislota eritmasi sarf bo‘lsa, bu 
ortiqcha  ishqor  miqdori  kalsiy  oksid  hisobida  0,003-0,005%  ga  to‘g‘ri  kelishini 
bildiradi.   
        Neytrallash jarayoni tugagach, mahsulot tindiriladi va kalsiyli sovun ajratiladi. 
Glitserinli suv esa aralashtiriladi va romli filtrlarda filtrlanadi.   
 
Quyqadagi  kalsiyli  sovunni  natriyli  sovunga  aylantirish  uchun  quyqaga 
Na
2
CO
3 
 bilan ishlov beriladi. Jarayon quyidagi reaksiya asosida sodir bo‘ladi:  
                  
                     (RCOO)
2
Ca  + Na
2
CO
3
              2RCOONa  +  Ca CO
3
    
 
Usul,  keng  yoyilganiga  qaramay,  bir  qator  kamchiliklarga  ega.  Ma’lumki  
kalsiyli  sovunning  glitserinli  suvda  erishi  yog‘  kislotalarinikidan  yuqori.  Bu  esa 
usulning maqsadga muvofiq emasligini ko‘rsatadi. 

---

 
118 
 
Glitserinli 
suvda 
kalsiyli 
sovunning 
bo‘lishi  distillyasiya  paytida 
ko‘piklanishga  olib  keladi.  Bundan  tashqari  ishqorli  suv  glitserinli  suvning 
ishqoriyligini oshiradi. Natijada, glitserinli eritmaga ishlov bergandan keyin, unda kul 
va organik moddalar miqdori oshib ketadi. 
          Glitserinli suvni kalsiy gidroksid bilan neytrallashdan boshqa, alyuminiy sulfat 
va kislota bilan qayta ishlab, separatsiyalash bilan, hamda ion almashinish usuli bilan 
tozalash mumkin. 
 
 
38 – rasm. Glitserinli suvni tozalashning texnologik sxemasi