Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

 

 

FE’LLARNING ZAMOH SHAKLLARI 

O‘zbеk tilida 3 ta zamon bor: 

Hozirgi zamon

:  ishlayapman 

Birlik  

 

 

   Ko‘plik 

I shaxs borayapman 

 

borayapmiz 

II shaxs borayapsan 

 

borayapsiz 

III shaxs borayapti 

 

borayaptilar 

 

Kеlasi zamon

: ishlamoqchiman 

Birlik  

 

 

 

Ko‘plik 

I shaxs bormoqchiman 

 

bormoqchimiz 

II shaxs bormoqchisan 

 

bormoqchisiz 

III shaxs bormoqchi 

 

         bormoqchilar 

 

O‘tgan zamon

: ishladim 

Birlik  

 

 

Ko‘plik 

I shaxs bordim 

 

bordik 

II shaxs bording 

 

bordingiz 

III shaxs bordi 

 

bordi (lar) 

---

112 

 

 

SHAXS-SON SHAKLLARI 

          Fe’ldan ifodalangan harakat va holatni bajaruvchi shaxsini bildirib, fe’lni kesim sifatida 

shakllantiruvchi, ega bilan bog‘lab keluvchi shakllar shaxs-son shakllari sanaladi 

Fe’llarning  I  va  II  shaxsi  maxsus  shakllar  orqali  ifodalanadi.  III  shaxsda  esa  zamon 

qo‘shimchalari shaxs ma’nosini ham ifodalaydi. 

O‘tgan zamonning -di hamda kelasi zamon shart mayli -sa shakllaridan so‘ng -m, -ng, -k, -

ingiz  qo‘shimchalari;  ravishdosh,  sifatdosh  shakllari  hamda  sof  fe’lning  hozirgi  zamon 

shakllaridan  so‘ng  -man,  -miz,  -san,  -siz  qo‘shimchalari  qo‘llaniladi.  Misollar:  Uxladim, 

uxlabman,  uxlayman,uxlaganman,  uxlayapman,  uxlading,  uxlabsan,  uxlaysan,  uxlagansan, 

uxlayapsan, uxladi, uxlabdi, uxlaydi, uxdagan, uxlayapti. 

Fe’ldan  ahglashilgan  ish-harakat  va  holatning  so‘zlovchi,  tinglovchi  yoki  o‘zgaga  tegishli 

ekanligini bildiruvchi qo‘shimchalarga shaxs - son qo‘shimchalari deyiladi. 

So‘zlovchi 1-shaxs, tinglovchi 2-shaxs, o‘zga 3- shaxs hisoblanadi.