Тошкент кимё-технология институти “менежмент ва касб таълими” факултети



Download 1,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/126
Sana23.01.2023
Hajmi1,6 Mb.
#901485
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   126
Bog'liq
Товаршунослик 2-курс

бензиннинг нави 
бўлади. Масалан, Б-95/130 маркали авиация бензини октан сони 
95 ва нави 130 бўлган ёнилгага мувофиқ келади; мотор шундай нав бензинда 
изооктанга нисбатан 30 фоиз кўпрон нувват беради. Шулар билан биргаликда 
Б100/130, Б-91/115 ва Б-70 маркали авиация бензинлари хам чиқарилади.
Фракция таркиби бензин сифатининг ва унинг бугланувчанлигининг, яъни 
суюн холатдан газсимон хрлатга утиш қобилиятининг муҳим курсаткичидир. 
Ёнадиган аралашма хосил булиши, мотор қизишининг давомати ва уни ишга 
туширишнинг осонлиги ёкилгининг бугланувчанлигига боглин бўлади.
Бензиннинг фракцион таркиби нефть маҳсулотлари хайдаладиган махсус 
приборда аникланади. Унда ёнилғи намунаси газсимон холатга утказилади, сунгра 
уни конденсациялаб суюқлик улчов цилиндрига йигилади. Хайдаш жараёнида 
найнай бошлаш, обдон найнаш бензин хажмини 10, 50 ва 90 фоизининг кайнаб 
булиш ҳарорати ва найнаш охирининг ҳарорати ёзиб куйилади. Автомобиль 
бензинлари 35—205°С ҳароратда бугланади. Бензиннинг енгил фракциялари 


(буглана бошлашдан то 10 фоизи бугланиб булгунига қадар) ёнилғининг ишга 
тушириш хоссасини курсатади. Чунончи 10 фоиз ёнилганинг қайнаб чикиб кетиш 
ҳарорати қанча паст булса, унинг ишга тушириш хоссалари шунча юкрри бўлади. 
Енгил фракциялар совуқ моторни ишга тушириш ва киздириш давридагина 
қулланганидан (кейинчалик улар моторни ишга тушириш ва унинг меъёрида 
ишлашини қийинлаштиради) бензиннинг фракцион таркибига куйиладиган 
талаблар иклимий шароитларга боглиқ бўлади: шимолий районларда ва кишда 
бирмунча енгил фракцион таркибдаги бензиндан, жанубий районлар ва езда эса 
бирмунча огарроқ фракцияли таркибдаги бензиндан фойдаланиш лозим бўлади. 
Шунинг учун хам саноат мавсумий (ёзлик ва кишлик) автомобиль бензин-ларини 
чикаради. Кқишки тур бензин учун 10 фоиз ёнилганинг қайнаш ҳарорати 55°С дан 
ошиб кетмаслиги, ёзги тур бензин учун эса 70°С дан ошиб кетмаслиги керақ 50 
фоиз ёнилганинг тузгитилиб булиш ҳарорати бензин уртача фракцияларининг 
таркибини, моторнинг кизиш тезлигини ҳамда автомобилнинг хайдалиш дина-
микасини курсатади ва қ
ишки
Т
УР бензин учун 100°С дан ёзги тур бензин учун эса 
110°С дан ошиб кетмаслиги керақ
90 фоиз ёнилганинг тузгитилиб булиш н
а
Р°Р
ати 
моторда бензиннинг бугланиб 
булиш тугаллигини белги-лайди. Огар фракцияларнинг н
аинаш
Н
а
Р°Р
ати
Н
анча 
юнори 
булса, мотор цилиндрига суюн н
ол
Д
аги
ёнилғи шунча кўп утади. Натижада 
ёнилганинг тугал ёниб битиши камаяди, ишналанадиган сиртлардан сурков мойи 
ювилиб кетади, мотор деталларининг ейилиши кучаяди.
Кимёвий барнарорлик бензиннинг оксидланишга, смола ва куйинди носил 
булишига ва мотордаги бошна хил кимёвий ўзгаришларга чидамлилиги билан 
ифодаланади Намда ёнилганинг фракцион таркибига ва унда смола ва смола 
носил нилуичи моддалар микдорига боглин бўлади. Смола углеводородларининг 
огар молекулалари тамомила ёниб битмай нУ
в
УРларнинг деворлари ва мотор 
цилиндрида мурт ва н
атти,|
х куйинди хр
ли
Д
а
ултириб н
оли
б ёниш жараёнини 
ёмонлаштиради, ёнилғи сарфини кўпайтиради ва моторнинг нувватини 
пасайтиради. Смола миндори махсус стандартлар билан белгиланади ва 
бензиннинг турли маркалари учун 7—15 мг/100 мл дан ошиб кетмаслиги керақ
Турли чидамсиз бирикмхпар, масалан, туйинмаган углеводородлар ва хр
ка
золар 
смола Хосил к
-
ил
У
вчи
моддалар бўлиб, сақлаш ва ташиш жараёнида оксидланиб 
смолага айланади (20-жадвал). Смола хосил булиш интенсивлиги нефтнинг 
кимёвий таркибига, уни х
зитз
ишлаш усуллари ва сахланиш Ҳароратига боглиқ 
бўлади.
20. Бензин сакранаётганида таркибидаги смоланинг Ўзгариши (мг/ЮО мл) 
Бензиннинг номи
Бошлангич °С ҳароратда бир ой 
саклангач
15—20°С ҳароратда 10 
ой саклангач


таркиби 15—20
40—45
коронгили
кда
ёругда
Бевосита 
хайдаб 
олинган автомобиль
бензини
4,0
6,0
.395
16,0
44,0
Каталитик 
крекинг 
билан олинган
автомобиль бензини
7,5
14,0
558
53,4
76,0
Авиация бензини
2,0
2,8
54
14,0
38,8
Кимёвий бархарорлик индукцион давр муддати — бензиннинг махсус 
лаборатория ХУР
11
-™
301
қ
3
сунъий равишда оксидланиш вахти билан ифодаланади 
ва 0,7 МПа босим х
зм
Д
3
Ю0°С х
а
Р°Р
ат
Д
аги
С0
Ф кислород атмосферасида 
аникланади. Бензин оксидланганида кис-лороднинг босими анча пасаяди, чунки 
унинг бир х
исми 
смола ва кислоталар х
осил
Х
илишга
сарфланади. Турли маркалардаги 
автомобиль бензинларининг индукцион даври камида 450—900 минут булмоги 
керақ Кимёвий чидамлиликни ошириш учун ёнилғига ёғоч смолали, детонафтал 
каби зиддиоксидловчи моддалар хУ
шила
Д
ики
> булар бензиннинг оксидланиш 
индукцион даврини оширади. Бензин таркибидаги минерал кислоталар, ишхорлар, 
фаол сульфит бирикмалар, сув ва бошха аралашмалар чон, цистерналар, ёнилғи 
баклари х
амлз
ёнилғи берувчи аппарат деталларига катта таъсир курсатади. 100 мг 
ёнилғи таркибидаги кислоталарни нейтраллаш учун зарур уювчи калий (КОН) 
миллиграммларининг сони бензиннинг кислоталилигини курсатади ва бу михдор 
3 мг дан ошиб кетмаслиги керақ Мавжуд сульфит бирикмалар мотор иш 
органларини коррозияга дучор х
илиши
Д
ан 
ташкрри ёнилғининг детонацион 
чидамлилигини пасайтиради, смолалар х
осил
булишига кўмак беради. Бензин 
таркибида олтингугурт х
анча
03
булса, унинг сифати шунча к>хори бўлади. 
Олтингугурт борлиги соф мисдан ишланиб жилоланган пластинкани бензинга 
ботириб, унинг х
анча
лик коррозияга учраганлигига х
а
Р
3
б анихла-нади. Бензин 
маркасига х
а
Р
а
б таркибидаги олтингугурт 0,10—0,15 фоиздан ошиб
 
кетмаслиги 
керақ
Бензиндаги сув эриган х
олзт
Д
а
ва
эркин х
олзт
Д

булиши мумкин. Эриган сув 
микдрри одатда фоизнинг мингдан бир неча улушидан ошиб кетмайди, эркин сув 
михдори эса бензиннинг гигроскопиклигига боглих бўлиб анчага бориши мумкин. 
Сувнинг коррозиялаш таъсири кучли эканлиги, шунингдек х
зво
совиганида ёнилғи 
берувчи аппаратларнинг музлаб х
олиши
мумкинлигидан сув булишига йул 


хуйилмайди. Бензинда чанг, минерал ва органик зарралар каби мотор деталларини 
ейилтириб юборадиган, фильтрлар ва карбюратор каналларини чирк бостирадиган 
механик аралашмалар булишига х
зм
И
У
Л 
Хуйилмайди.

Download 1,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish