Тошкент кимё технология институти «Аналитик, физикавий ва коллоид кимё кафедраси» Тузувчи: Доцент – Х. С. Талипова

Цилиндрик шаклдаги заррачаларнинг дзета-потенциалини аниқлаш учун

• формуладан ёки сферик шакладаги заррачалар учун

• дан фойдаланилади. Бу ерда НЕ ℓ (Е - потенциаллар айирмаси);
• ℓ - электродлаларо масофа, - қовушоқлик Пас ҳисобида; 1Пас10 пуаз).

• Чўкиш ва оқиб чиқиш потенциаллари
• Дисперс системаларда учрайдиган электрокинетик ҳодисалар жумласига электрофорез ва электроосмосдан ташқари яна куйидаги икки ҳодисани киритиш мумкин:
• оқиб чиқиш
• чўкиш потенциаллари
• 1859 йилда Квинке суюқлик босим таъсири остида ғовак диафрагмадан оқиб ўтиши натижасида, суюқликнинг диафрагмадан чиқиш жойида потенциаллар фарқи (у суюқликнинг кейинги оқиб чиқишига халақит беради) юзага келишини аниқлади ва уни оқиб чиқиш потенциали деб атади. Бу ҳодиса электроосмосга тескари ҳодиса бўлиб, оқиб чиқиш эффекти ёки Квинке эффекти деб аталди.

• Диафрагма – лой, қум, ёғоч ёки графит бўлиши мумкин.
• Электроосмос ташқи электр майдон туфайли юзага келади; «оқиб чиқиш потенциали» эса босим остидаги суюқлик ҳаракати туфайли ҳосил бўладиган электр потенциалдир.

• Коллоидларда оқиб чиқиш потенциали билан кўш электр қаватнинг тузилиши орасида маълум боғланиш бор - қўш электр қаватнинг диффузион қисмида ионлар концентрацияси қанча катта (бошқача айтганда, дзета потенциал қанча катта) бўлса, оқиб чиқиш потенциалининг қиймати хам шунча катта бўлади. Оқиб чиқиш потенциалининг қиймати ташқаридан бериладиган босим катталигига пропорционал бўлади:

• бу ерда
• Еок.чик. – оқиб чиқиш потенциали (вольт),
• Р – суюқликни харакатга келтирувчи босим (Нм2),
• K – капиллярларни тўлдирувчи суюқликнинг солиштирма электр ўтказувчанлиги (ом-1·см-1),
•