Тошкент кимё – технология институти

2.1. CHo‘zilishga sinash 
- plastmassalarning cho‘zilishga bo‘lgan mustahkamlik chegarasi 
σ
chuz
-
Eng yuqori cho‘zuvchi kuchning namunaga ko‘ndalang kesimi yuziga nisbatidir (MPa) 
P
p
σ
чњз
=
bh
P
т·р
σ
чњз
=
bh
bu yerda:
R
r
- namuna uzilgan vaqtdagi kuch, N; 
b - namuna ish kismining eni, sm; 
h - namuna ish kismining qalinligi, sm; 
R
t
⋅
r
- oqish chegarasi boshlanishidagi kuch, N. 
Namunaning uzilish vaqtidagi nisbiy uzayishi (E
chuz
) va oqish chegarasiga mos kelgan nisbiy 
uzayishi (E
chuz. ok
) quyidagi formulalar yordamida topiladi: 

---

43 
Δl
чњз
Е
чњз
=
х 100
l
о

Δl
чњз.ољ
Е
чњз.ољ
=
х 100
l
о
bu yerda:
∆
1
cho‘z. 
- uzilishdagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm;
∆
1
cho‘z.oq
- oqish chegarasidagi namuna bazasi uzunligining ortgan qismi, mm; 
l
0
- namuna bazasining dastlabki uzunligi, mm; 
2.2. Siqilishga sinash 
- namunalarining sinib tushganga kadar sikuvchi kuchlar ta’siriga 
qarshilik ko‘rsata olishi qobiliyati plastmassalarning siqilishiga bo‘lgan mustahkamlik chegarasi deb 
ataladi.
Sinash paytida quyidagi kuchlar aniqlanadi: 
1) Siqilishdagi buzuvchi kuchlanish (MPa) - namunani buzadigan yoki uni darz ketkazadigan 
nagruzkani namunaning dastlabki ko‘ndalang kesim yuziga nisbati; 
2) Siqilishdagi oqish chegarasi (MPa) - ta’sir etuvchi kuch miqdori oshmasa ham deformatsiyani 
ortishida ro‘y beradigan nagruzka miqdorini namunaning dastlabki ko‘ndalang kesimi yuzaga nisbati.
Siqilishdagi buzuvchi kuchlanish (
σ
rs
), siqilishdagi oqish chegarasi (
σ
ts
) quyidagi formulalar 
yordamida topiladi: 
F
P
F
P
тc
pc
1
;
=
=
σ
σ
bu yerda:
R - buzuvchi kuch, N; 
P
l
- ta’sir kuch oshmasa ham deformatsiya o‘sishi ruy bergan vaqtdagi kuch, N; 
F - namunaning ko‘ndalang kesimining yuzi, sm;