Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti buxoro

Diniy psixologiya - ruhiy holat diniy mafkuradan ancha oldin vujudga kelgan. U dindorlarning his-tuyg’ulari bilan bog’liq odatlari, kayfiyatlaridan tashkil topadi. Diniy mafkura diniy ruhiy holatni g’oyalar bilan mustahkamlasa, diniy ruhiy holat esa diniy mafkurani his-tuyg’ular, odatlar bilan chuqurlashtiradi. Diniy mafkura hamma vaqt ham diniy ruhiy holatlar bilan to’la mos kelavermaydi.
Talaba yoshlarga din, uning tarkibiy qismlari, diniy ong darajalarini bilishning ilmiy, amaliy ahamiyati kishilar hayotidagi diniy va diniy bo’lmagan harakatlarni bir-biridan farqlash, ularga alohida-alohida yondashish imkonini berishi haqida ma’lumot berishimiz lozim.

2. 
   Talabalarga itidoiy din shakllari haqida ma’lumot berar ekanmiz, avvalo ibtidoiy odamning o’ziga xos xususiyatlari, yashash sharoiti va turmush tarzi haqida batafsil to’xtadib o’tishimiz lozim. Ibtidoiy odamning jismoniy, fiziologik, asab- endokrin, biologik, psixologik va boshqa sohalari o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lgan. Bu uning hayoti va faoliyati, fe’l-atvorigagina emas, balki, uning fikrlash darajasi, kuchli hayajonlanishi, tasavvur etishi, haqiqiy yoki soxta mantiqiy qonuniyatlarni kashf etishiga ta’sir ko’rsatdi. U ibtidoiy bo’lsa-da aqlli, fikr yurituvchi, ma’lum mushohadaga qobiliyatli, konkret holatda fikr yurita oladigan, doimiy faoliyatida vujudga kelgan amaliy tajribalarga ega bo’lgan odam edi. Bunday tahlil nimaga asoslangan? Bilim miqdorining nihoyatda ozligi va uni doimiy takomillashib borishi, oldinda turgan hayotdan qo’rquv va uni engishga bo’lgan intilish, amaliy tajribaning uzluksiz ortib borishi, tabiat kuchlariga mutlaq tobelik va undan qutilishga tirishish, atrof-muhitga injiqliklari va ularni engish va h.k. - bularning barchasi shunga olib bordiki, uning ilk qadamidan nafaqat mantiqiy talabchanlik, balki hissiy-ijtimoiy, xayoliy-fantastik munosabatlar kelib chiqdi.
   

Ibtidoiy (urug’-qabila) dinlari - fetishizm, totemistik, animistik tasavvurlarga asoslangan, o’z urug’idan chiqqan sehrgar, shamon yoki qabila boshliqlariga sig’inuvchi dinlar. Ular millat dinlari va jahon dinlari ichiga singib ketgan. Hozirgi Avstraliya, Janubiy Amerika va Afrikadagi ba’zi qabilalarda saqlanib qolgan:
IBTIDOIY DIN SHAKLLARI