Тошкент ирригация ва

Сув ташламаларни ўрнатиш

Сув ташлама ўрнатилганда унинг бўялма ўқи канал ёки ариқдаги сув оқими ўқига мос тушиши керак. Уларнинг девори ариқ ёки каналнинг ўқига мутлоқ кўндаланг ва тик ҳолатда бўлиши керак.
Сув ташлама остонаси эса горизантал бўлиши керак. Сув ташлама ён қир- расидан канал ёки ариқ ён қирғоғигача бўлган масофа (а)сув оқими максимал чуқурлигидан катта бўлиши керак, яъни
a ≥ H_мax
Ўрнатилган сув ташлама тубидан ёки ёнларидан сув сизиб ўтмаслиги ке-
рак.
Сув ташлама ўрнатиладиган девор темирбетон, монолит бетон ва
ҳоказлардан қурилади. Уларнинг ўлчамлари канал тубива ён томонлариданю- вилиб, ўпирилиб кетмаслиги учун каналнинг кўндаланг кесими ўлчамларига нисбатан етарли даражада катта бўлиши керак. Деворнинг қалинлиги, матери- алнинг хилива унга тушадиган оғирликка қараб конструктив белгиланади. Ка- налнинг сув ташлама ўрнатиладиган қисми тўғри, кўндаланг кесими симметрик бўлиши керак. Каналнинг сув ташлама оқими бўйича кейинги қисми канал чуқурлиги нисбатан 2-3 марта катта масофада бўлиб, бетон ёки махаллий ма- териал билан мустаҳкамланади.

3. 
   Сув ташламадан ўтаётган сув сарфини аниқлаш.
   

Сув сарфи қуйидаги ифодалар орқали ҳисобланади: Томсон сув ташламаси:
Q= 1400 H² (1.1)
Чиполетти сув ташламаси:
Q= 1900 bH (1.2)
Иванов сув ташламаси
Q= 1900 (b+Н/b+0,25) bH (1.3)
Бу ерда: Н- сув ташламадан эркин оқиб тушаётган сув оқимининг баланд- лиги, м
1.1, 1.2 ва 1.3 ифодалардаги 1400 ва 1900 рақамларини ўзгармас коэффици- ент К деб қабул қилсак, унда К нинг 1400 ва 1900 қийматларида сув сарфи л\с да, Қ нинг 1,4 ва 1,9 Қийматларида эса м³\с да бўлади.
1.1, 1.2, ва 1.3 ифодалари бўйича ҳисобланган сув сарфининг қийматлари 1-чи ва 2- чи жадвалларда келтирилган.
Сув ташламадан эркин оқиб тушаётган сув оқими баландлиги сув ташла- мага юқори бъеф томонидан маҳкамланган стандарт линейка (рейка) орқали аниқланади.
Эркин оқиб тушаётган сув оқимининг баландлигига қараб 1 ва 2 жадваллар орқали сув сарфини миқдори аниқланади.
Сув ташламадан ўтаётган сув сарфининг миқдорини бевосита аниқлаш учун линейкага миллиметровка қоғозли қўшимча сув сарфи шкаласи ёпишти- рилади ва БФ клей билан қопланади (бўялади).
7.4-расм Томсон ва Чиполетти сув ташламаларининг графиклари