Toshkent farmatsevtika instituti

A gruppasi( Sh. Dysenteriae): shig, shmits va larj- saksining dizenteriya shigellalari, ular beshta serogolik tipga bo`linadi

B gruppasi( Sh. Flexneri): Fleksner shigellalarining 6 tipi, antigenlar bo`yicha farq qiladi, shular qatoriga Nyukastl shigellalar ham kiradi

S gruppasi (Sh. Boydii): 15 serologik tip.

D gruppasi(Sh. Sonnei).

Patogenezi va klinikasi. Dizenteriya qo`zg`atuvchilari ovqat bilan yo`g`on ichakka tushib, shilliq parda epiteliysiga o`tad, u yerda ko`payib, yo`g`on ichakning kattaral- difteritik yallig`lanishiga va keyinchalik, ichakning ayrim joylarida nekroz (irish) xamda yaralar xosil bo`lishiga olib keladi. Inkubatsion davri 2 kundan 7 kungacha davom etadi. Keyin temoperatura ko`tarilib, yurak-tomir va nerv sistenmasida o`zgarishlar paydo bo`ladi, bemor qusadi, shilliq va qon aralash tez-tez suyuq ichi keladi, kuchunganida ichaklari og`riydi. Bakterial xujayralarning parchalanish maxsulotlari organizmning spetsifik sensibilizatsiyasiga olib keladi. Kasallik eson omon o`tganda 8-10 kundan keyin ich ketishi to`xtaydi, intoksikatsiya alomatlari yo`qoladi va bemor sog`aya boshlaydi.

Esherixiyalar

Ichak tayoqchasi (E. Coli) ni birinchi bo`lib esherix 1885 yili odam najasidan ajratib olgan. Escherichia turkumiga birlashtirilgan ichak tayoqchalarining ko`pgina tur-xillari uchraydi. Ular odam va xayvonlar ichaklarida normal yashovchilardir. Ularning tashqi muhitda topilishi, tashqi muhitning najas bilan ifloslanganligini ko`rsatadi, shuning uchun ichak tayoqchasi sanitariya-ko`rsarkichli mikroorganizmlar qatoriga kiritiladi.

Vabo- o`tkir ichak infeksiyasi bo`lib meda ichak yo`lining shikastlanishi, zararlanish, suv- tuz almashinuvining izdan chiqirishi, suvsizlanish va yurak –tomirlar faolyatining buzilishi bilan birga davom etadi.

Vabo qo`zg`atuvchisi(Vibrio cholera asiaticae) ni misrdagi vabo epidemiyasi vaqtida Robert kox 1883 yili kashf etgan. 1906 yili gotshlix kox vibrioniga o`xshab ketadigan El TOR vibrionini ajratib oldi. Vaboda bu vibrionning etiologic roli uzoq vaqtgacha shubxali bo`lib keldi va 1962 yildagina Jaxon Sog`liqni Saqlash tashkiloti XV assambleyasining qaroriga muvofiq. El TOR vibrioni xam vabo qo`zg`atuvchisi deb etirof etiladi.

Vabo vibrionlari vibrio oilasining Vibrionaceae turkumiga kiradi.