Toshkent farmatsevtika instituti

Gormonlarning biosintezi va sekretsiyasi
Gormonal biogenezning ikkita turdagi genetik boshqaruv yo`llari bor: to`g`ri
– polisomalarda ko`pchilik oqsil - peptidli gormonlar o`tmishdoshlarini sintezi va vositali–steroidlar, aminokislota unumlari va rilizing-faktorlarga o`xshash katta

442

bo`lmagan peptidlar sintezi. Birinchi usuldagi biosintezda genetik boshqaruvning printsipial sxemasi: gen — mRNK — progormon — gormon. Ikkinchi usulda: gen
— mRNK — fermentlar — gormon
T₃ va T₄ biosintezi qalqonsimon bez follikulalarida kechib, quyidagi bosqichlardan iborat:

qon yodidlarini elementar yodgacha oksidlanishi;

maxsus oqsili tireoglobulin sintezi va undagi tirozin qoldiqlarini elementar yod bilan yodlanishi;
tireoglobulin molekulasida yodlangan tirozin qoldiqlaridan gormonal yodtironinlarni hosil bo`lishi:
hosil bo`lgan tireoid gormonlarini oqsildan ajralishi.
Yodidlarning qondagi normal konsentratsiyasi - 0,1-0,5 mkg %. Odamni sutkalik yodga bo`lgan minimal talabi 50-75mkg, optimal talabi 120 mkg ni tashkil etadi. Yod yetishmasa bo`qoq rivojlanadi. Qalqonsimon bez gormonini yodtironin

strukturasi	organospetsifik tireoglobulin oqsilining		ichki qismida,	uning
polipeptidi	asosida hosil bo`ladi.	Tireoglobulin -	katta molekulali nordon
(kislotali)	glikoproteid,	sedimentatsiya	koeffitsiyenti	195,
mol. massasi ~ 670000. Boshlang`ich bosqich;			tireogpobulin	tirozin

qoldiqlarini elementar yod bilan yodlanishi, monoyod tirozin (MYT) va diyodtirozinlarning (DYT) hosil bo`llshi. So`ngra tireoglobulin tarkibida MYT

DYT qoldiqarini kondensatsiyalanishi natijasida T₃, ikkita DYT qoldiqlarining kondensatsiyalanishi esa T₄ hosil bo`lishiga olib keladi. So`ngra TTG (tireotropin) ta`sirida tireoglobulin proteolizga uchrashi natijasida yodtironin
ajralib chiqadi. Hosil bo`lgan T₃ ni T₄ ga nisbati 4:1, ya`ni ularning biosintezlanish darajasiga bog`liq.