Toshkent farmatsevtika instituti

Oqsil biosintezining boshqarilishi. Oqsillar hujayraning hayot faoliyatini belgilab beradi. Shu sababdan hujayra faqatgina oqsil sintezini emas, balki oqsil turini ham boshqarishi kerak.
Sintezi doimiy bo`lgan oqsillarga konstitutiv, sharoitga qarab sintezlanishi o`zgaradigan oqsillarga adaptiv oqsillar deyiladi. Hujayradagi konstitutiv oqsillar ehtiyojdan qat’i nazar doimiy miqdorda sintezlanadi.
Oqsil miqdorini oshishi bilan kechadigan oqsil biosinteziga – stimulyatsiya, induktsiya; oqsil sintezining pasayishiga - repressiya deb aytiladi. Tirik organizm hujayralarida metabolizm holati to`g`risida xabar beruvchi moddalar bo`lib, u organizm ehtiyojiga ko`ra oqsil sintezini boshlashi yoki to`xtatishi mumkin. Bunday moddalar prokariotlarda hujayra tarkibidagi oziqa moddalari, metabolitlar va ayrim hujayra ichki boshqaruvchilari (siklik nukleotidlar) bo`lishi mumkin. Ko`p hujayrali murakkab tuzilgan organizmlarda oqsil sintezini boshqarilishida hujayra ichi avtonom regulyatorlaridan tashqari hujayraning tashqi regulyatorlari ham qatnashadi.