Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Bakteriologik tekshiruv
. Birinchi bosqich-tekshirilayotgan material GPA, GPB va ZQA 
(zardobli qonli agar) ga ekiladi va termostatga 37º S da 18-20 soat qo’yiladi. 
Ikkinchi bosqich – Ekmalar termostatdan olinib Bac. anthracis suyuq va zich muhitlarda 
o’sish xususiyatlari o’rganiladi. Bac.anthracis ning virulentli shtamlari agarda R-koloniya hosil 
qiladi. Koloniyalar mikroskopni kichik ob’ektivida qaralganda “sher yoli” yoki “meduzani bosh” 
ga o’xshash ko’rinishda bo’ladi. Avirulent shtamlari S-koloniya hosil qilishi mumkin. Kuydirgi 
qo’zg’atuvchisi GPB parcha-parcha cho’kma hosil qilib o’sadi. Qonli agarda o’sganda 
koloniyalari atrofida gemoliz kuzatilmaydi. Bulonda o’sgan kulturasidan “osilgan” tomchi 
preparati 
tayyorlanib harakatchanligi o’rganiladi. 
Bac.anthracis harakatchan 
emas. 
Qo’zg’atuvchini sof kulturasini ajratib olish maqsadida shubhali koloniyalardan qiyalantirilgan 
GPA ekiladi va bulonli kulturadan “marvarid shodasi” sinamasi (tezkor usul) qo’yiladi. Buning 
uchun Xottenger buloniga 30% inaktivasiya qilingan ot qon zardobi qo’shiladi va har 1 ml 

---

163 
bulonga 0,5 XB da pensillin qo’shiladi. Bulon 2-3 ml dan probirkalarga qo’yilib, har biriga 2 
tomchidan tekshirilayotgan bulonli kulturadan qo’shiladi. Ekma 3 soat 37º S termostatda 
saqlanadi. Har bir probirkalardan bir nechta surtmalar tayyorlaniladi va havoda quritilib Kornua 
suyuqligida (6 qism etil spirti + 3 qism xloroform + 1 qism uksus kislotasi), suyuqlik to’liq 
parlanib ketguncha qotiriladi. Surtma metilen ko’ki bilan bo’yaladi va mikroskopda ko’riladi. 
Surtmada kuydirgi qo’zg’atuvchisi “marvarid shodasini” eslatib sferoplastlarga aylanadi (sxema 
14). Bu holat Bac.anthracis ni patogen bo’lmagan basillalardan ajratish imkonini beradi. 
Uchinchi bosqich – Termostatdan qo’zg’atuvchini sof kulturasi olinadi va 12 –sxemada 
keltirilgan sinamalar qo’yiladi. 
To’rtinchi bosqich- qo’yilgan sinamalar termostatdan olinib natijalanadi (jadvalga qaralsin). 
Bac.anthracis saprofit basillalarda identifikasiya qilinadi va yakuniy javob beriladi.