Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

o’
lganda virus yuqori nafas y
o’
llarining epiteliyalariga tushib k
o’
payib, ularni buzadi va qonga 
o’
tadi. Inkubatsion davri 1-3 kun b
o’
lib, kasallik darmonsizlik, peshonaning og‘rishi, isitmalash, 
mushaklarda og‘riqni paydo b
o’
lishi bilan kechadi; keyinchalik quruq y
o’
tal, terlash r
o’
y beradi. 
Og‘ir kechganda gemorragik sindrom, pnevmoniya va boshqa asoratlar beradi. Kasallikka bolalar 
va keksa odamlar tez beriluvchan b
o’
ladi. 
Laboratoriya diagnozida virusni ajratish uchun burundan yoki burun-halqumdan tekshiruv 
materiali (chayindi suvi, balg‘am yoki burun shilliq ajratmasi) olinib, tovuq embrioniga yoki 
buyrak t
o’
qima kulturalariga yuqtiriladi. Virusning qaysi turga mansubligini KBR bilan, virus 
gemagglyutininining kenja turini (N
1
, N
2
, N
3
, va h.k.) gemagglyutinatsiyani tormozlanish 
reaksiyasi yordamida, neyraminidazani esa ferment aktivligini ingibitsiya qilish reaksiyasi 
vositasida aniqlanadi. 
Serologik tekshirishlar grippga qarshi antitelolarnii aniqlashga va neytrallashga 
qaratilgandir. Bunda kasaldan juft zardoblar (kasallikning 
o’
tkir fazasida va 1-2 haftadan s
o’
ng) 
olinib tekshiriladi. Kasallikning rekonvalessensiya davrida zardobdagi antitelolarning titri 4 
baravar oshsa gripp kasaligi borligidan dalolat beradi.
Gemagglyutininlarga qarshi antitelolar titrini bilish uchun kasal qon zardobini bir necha 
marta ketma-ket suyultirib, unga virus va tovuq eritrotsitlaridan q
o’
shib, gemagglyutinatsiyani 
t
o’
xtatishga qarab aniqlanadi. 
Hozirgi vaqtda grippni oldini olishning va davolashning samarali usullari ishlab chiqilgan. 
Birinchidan, grippning aktiv va passiv immunoprofilaktikasi, ya’ni passiv immunizatsiyasi uchun, 
gripp vaksinasi bilan emlangan donorlardan olingan grippga qarshi immunoglobulin ishlatiladi. 
Aktiv immunizatsiyasi uchun grippga qarshi 
o’
ldirilgan (anaktivatsiyalangan) va tirik 
kuchsizlantirilgan vaksinalari ishlab chiqilgan (virionli, sub’edinitsali, dezintegratsiyalangan 
vaksina preparatlari bor). Bu vaksinalar gripp epidemiyalaridan oldin yosh bolalarga va nafas 
sistemasi, hamda yurak qon tomirlar kasalliklari b
o’
lgan qariyalarga qilinadi. Bundan tashqari 
remontadin, oksalin malhami, interferon, antigrippin, limonli choy, vitamin S, askorutin kabi 
preparatlar ishlatiladi. Bemorlar alohidalanib, ishlatgan buyumlari dezinfeksiyalanadi, maska 
taqiladi, isriq tutatiladi va h.k.