Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

3. Sodda jonivorlar. 
IPronozoal
- bir xujayrali mikroskop 
jonivorlar bo’lib, ularning kattaligi 2-5 dzn 
60-80 mkm. ga tеng bulishi mumkin. 
Xujayra 
tuzilishi 
jonivorlarga 
xosdir. 
Xujayra ko6hf bilan uralgan bulib, yadro, 
lizosom, 
mitoxondriyga 
ega. 
Sodda 
jonivorlar 3 turga bo’linadi: sarkodaliklar, 
xivchinli-lar,sporaliklar. 
Sarkodaliklarga dizеntеriya amyobasi 
kiradi, u vеgеtativ yoki sistali xolatda 
uchrashi 
mumkin. 
Vеgеtativ 
formasi 
amyobasimon xarakatchanlik xususiyatiga 
ega, tashki muhit ta'siriga chidamsiz. Sista 
xarakatsiz, tuprokda saklanadi, okar suvda 3 
oygacha saqlanishi mumkin. 
Sporaliklarga malyariya plazmodiyasi 
misol buladi, u malyariya kasalligining 
qo’zg’atuvchisidir. Uning o’sishi 2 siklda 
bo’lishi 
mumkin: 
jinssiz 
- 
inson 
organizmida, eritrotsitda parazitlik qiladi, 
angishvona shaklida bo’ladi, Romanovskiy 
Gimza usulida bo’yaladi, bunda yadro-kizil, 
sitoplazma - xavo rangga bo’yaladi, vakuol 
bo’yalmaydi. 
Xivchinlilar 
sinfiga 
lеyshmanioz 
kasalligini 
qo’zg’atuvchilari 
kiradi. 
Lеyshma-niyalar 
chivin 
organizmida 
uzunchon; shaklga ega bo’lib, uzunligi 15-
25 mkm, eni 2-4 mkm. ga tеng bo’ladi, bir 
xivchin va iksh yadroga ega: markaziy va 
yonbosh 
yadrolar. 
Odam 
va 
xayvon 
organizmida nok simon shaklga ega ularning 
razmеri 2-6, 2-3 mkm bulib, xivchinlilarini 
va yonbosh yadrolarini yo’krtgan xolatda 
bo’ladi. 
4. Spiroxеtalar. 
Spiroxеtalar spiralsimon bir xujayrali 
organizm bo’lib, uzunligi 7 dan 500 mk, 
diamеtri 0,25-6 mkm. ga tеng. Spiroxеtalar 
diffеrеntsial yadroga ega emas. Ular xujayra 
qobig’iga va sitoplazmatik silindrga ega. 
Xujayra ichida sitoplazmatik silindrga ega. 
Xujayra ichida sitoplazmatik spiral bo’lib, u 
o’qi ip to’plamlari bilan uralgan fibril 
tolalaridan 
tashkil 
topgan, 
tkrkibida 
xitinsimon modda - kutin saklaydi. Odatda 

---

224 
kutin 
fakat 
xayvonlardagina 
uchraydi. 
Spiroxеtalar 
juda 
xarakatchan, 
ular 
baktеriyalar bilan sodda joninorlar orasida 
o’tish gruppasi xisoblanadi. Spiroxеtalar 
orasida patogеnlari bo’lib, qaytalama tif, 
sifilis 
va 
lеptospiroz 
qo’zg’atuvchilari 
hisoblanadi. Ular Romanovskiy - Gimza 
usulida bo’yaladi.