Toshkent farmatsevtika instituti ijtimoiy fanlar kafedrasi

Matnni belgilash tizimi (v) –men bilgan narsani tasdiqlaydi. (+) – yangi ma’lumot. (-) –men bilgan narsaga zid.

(?) –meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.

	Insert jadvali
Tushunchalar	V	+	-		?
Mafkura
Mafkuraviy bo‘shliq
G‘oya
Milliy o‘zlik
G‘oya xususiyatlari

Nazorat savollari:

1.G‘oya va mafkura tushunchasining mohiyati, mazmuni, namoyon bo‘lish shakllari va rivojlanish xususiyatlarito‘g‘risida nimalarni bilasiz?

2. Ideologiyaning tadqiqot ob’ekti va predmetini ayting.

3. Milliy ideologiyaning mazmun-mohiyati.

4.Turli xil g‘oya va mafkuralarning tarixiy va nazariy asoslari.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: «O‘zbekiston», 2015.

2.Karimov I.A. “YUksak ma’naviyat - engilmas kuch”. - T.: Ma’naviyat. 2008.

3.Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T.6. T.: «O‘zbekiston», 1997. 125-135, 149-162-betlar.

4.Karimov I.A. Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T.6. T.: «O‘zbekiston», 1997. 324-346-betlar.

5.Karimov I.A. Jamiyat mafkurasi xalqni-xalq, millatni-millat qilishga xizmat etsin. T.7. T.: «O‘zbekiston», 1999. 84-102-betlar.

6.Karimov I.A. «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasiga so‘z boshi. T.9. T.: «O‘zbekiston», 2001. 220-224-betlar.

7.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish to‘g‘risida»gi qarori. «Xalq so‘zi» gazetasi. 2006 yil 26 avgust.

8.Abilov U. O‘zbekiston taraqqiyotining optimistik ruxi (Ma’naviy- mafkuraviy, g‘oyaviy asoslari) -T.:“Istiqlol”, 2003.

9.Milliy istiqlol g‘oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. -T.: 2002.

10.O‘zbekiston: siyosiy islohotlar strategiyasi, erishilgan natijalar va istiqbollar. -T.: “Akademiya”, 2010.

11.O‘zbekistonda davlat qurilishi sohasidagi islohotlar va huquqiy siyosat: rivojlanish bosqichlari, erishilgan natijalar va istiqbollar. - T.:“Akademiya”, 2010.
2-mavzu. “Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar” fanining tarixiy ildizlari, shakllanish bosqichlar
Mavzuning maqsadi: Milliy g‘oya fanining predmeti, maqsadi, vazifalari hamda jamiyat taraqqiyotida tutgan o‘rni to‘g‘risida to‘liq tushuncha xosil qilish

Talaba bilishi lozim:

1. 
   Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar» fanining tarixi
   
2. 
   «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar» shakllanish bosqichlari
   
3. 
   «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar» maqsad va vazifalari.
   

«Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar» fanining ijtimoiy-gumanitar va boshqa fanlar bilan bog‘liqligi.

Motivatsiya: Milliy g‘oyaning jamiyat hayotidagi o‘rni, insoniyat taraqqiyotida turli xil g‘oyalarning va mafkuralar turlarining yaratilishi, ularning asoslari qaerdaligini bilishdan iborat.

Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik: ma’naviyat asoslari, milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar,psixologiya hamda dinshunoslikning 6,7-mavzulari bilan bog‘liq.

“Insert usuli”

Insert – samarali o‘qish va fikrlash uchun belgilashning inter faol tizimi xisoblanib, mustaqil o‘qib o‘rganishda yordam beradi. Bunda ma’ruza mavzulari,kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi.Uni o‘qib chiqib, «V; +; -; ?» belgilariorqali o‘z fikrini ifodalaydi.

Matnni belgilash tizimi (v) –men bilgan narsani tasdiqlaydi. (+) – yangi ma’lumot. (-) –men bilgan narsaga zid.

(?) –meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.

	Insert jadvali
Tushunchalar	V	+	-		?
Mafkura
Mafkuraviy bo‘shliq
G‘oya
Milliy o‘zlik
G‘oya xususiyatlari

Nazorat savollari:

1. 
   .“Mafkuraviy ta’sir”, “mafkuraviy tarbiya” va “mafkuraviy profilaktika” tushunchalarining o‘zaro aloqadorligi.
   
2. 
   Ta’lim-tarbiya tizimida milliy g‘oyani rivojlantirish imkoniyatlari.
   
3. 
   Ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlashda mafkuraviy tarbiyaning ahamiyati.
   
4. 
   Milliy ideologiyaning mazmun-mohiyati.
   
5. 
   4.Turli xil g‘oya va mafkuralarning tarixiy va nazariy asoslari.
   

Foydalanilgan adabiyotlar

1.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. –T.: «O‘zbekiston», 2015.

2.Karimov I.A. “YUksak ma’naviyat - engilmas kuch”. - T.: Ma’naviyat. 2008.

3.Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T.6. T.: «O‘zbekiston», 1997. 125-135, 149-162-betlar.

4.Karimov I.A. Barkamol avlod - O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori. T.6. T.: «O‘zbekiston», 1997. 324-346-betlar.

5.Karimov I.A. Jamiyat mafkurasi xalqni-xalq, millatni-millat qilishga xizmat etsin. T.7. T.: «O‘zbekiston», 1999. 84-102-betlar.

6.Karimov I.A. «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasiga so‘z boshi. T.9. T.: «O‘zbekiston», 2001. 220-224-betlar.

7.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish to‘g‘risida»gi qarori. «Xalq so‘zi» gazetasi. 2006 yil 26 avgust.

8.Abilov U. O‘zbekiston taraqqiyotining optimistik ruxi (Ma’naviy- mafkuraviy, g‘oyaviy asoslari) -T.:“Istiqlol”, 2003.

9.Milliy istiqlol g‘oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. -T.: 2002.

10.O‘zbekiston: siyosiy islohotlar strategiyasi, erishilgan natijalar va istiqbollar. -T.: “Akademiya”, 2010.

11.O‘zbekistonda davlat qurilishi sohasidagi islohotlar va huquqiy siyosat: rivojlanish bosqichlari, erishilgan natijalar va istiqbollar. - T.:“Akademiya”, 2010.


3-mavzu. Milliy g‘oya, ijtimoiy taraqqiyot va mafkuraviy jarayonlarning o‘zaro bog‘liqligi
Mavzuning maqsadi: Milliy g‘oya, ijtimoiy taraqqiyot va mafkuraviy jarayonlarning o‘zaro bog‘liqligini tushuntirib berishdan iborat

Talaba bilishi lozim:

1. Milliy g‘oya mohiyatida xalq manfaatining ifodalanishi.

2. G‘oyaviy-mafkuraviy meros va unda vorisiylikning namoyon bo‘lishi.

3.G‘oyaviy-mafkuraviy jarayonlarning ijtimoiy ong shakllaridagi in’ikosi

4.O‘zbekistonning mustaqil taraqqiyoti jarayonida yangi g‘oyalarning takomillashuv jarayoni

Motivatsiya:Jamiyat taraqqiyotida nima uchun g‘oyasiz yashab bo‘lmasligini anglash.

Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik: ma’naviyat asoslari, pedagogika , psixologiya kabi fanlar bilan bog‘liq.
O‘quv topshiriq:

«Nima uchun?» texnikasidan foydalanib savolning javoblarini jadval-sxemalariga yozib to‘ldirish.

«Nima uchun?» «Nima uchun?» «Nima uchun?»


“Нима учун одамларни мафкура атрофида бирлаштириш керак?”

«Nima uchun?» «Nima uchun?»

O‘quv topshiriq

Asoslang.

Amir Temur faoliyatida milliy

g‘oyaning aks etishi

Milliy oriyatni yuksak qadrlash		CHet el bosqichlarga nafrat
Milliy davlatchilik g‘oyasiga sadoqat		Milliy g‘urur
Ozodlikka tashnalik, uni yuksak qadrlash		Milliy qadriyatlarni e’zozlash
Iymon-e’tiqodlilik		Millatning shon-shavkati uchun qayg‘urish

Adolat
«Blits-so‘rov» savollari savol-javob vaqtida to‘ldiriladi.

№	Savollar	Javoblar
1.	Milliy g‘oya nima?
2.	Milliy mafkura nima?
3.	Milliy istiqlol mafkurasining asosiy g‘oyalarini ayting?
4.	Milliy istiqlol mafkurasining bosh g‘oyasini ayting?
5.	Milliy istiqlol mafkurasining jamiyat taraqqiyotiga ta’siri?
6.	Jamiyatni islox etishni besh tamoyilini ayting?
7.	Taraqqiyotning O‘zbek modelini asosiy maqsadi nimada?
8.	Taraqqiyotning O‘zbek modelini asosiy vazifasi nimada?

Nazorat savollari:

1.Mafkuraning falsafiy talqini qanday?

2. Milliy ideologiyaning mazmun-mohiyati.

3.G‘oyalarning turlari qanday?

4.Turli xil g‘oya va mafkuralarning tarixiy va nazariy asoslari.

5.Mafkuraning asosiy maqsadlari.

6.Davlatlar va millatlarning yuksalishi yoki tanazzulga uchrashida mafku-raning ahamiyati qanday?

7.Mafkurasiz millat va g‘oyasiz inson bo‘lishi mumkinmi?

Foydalanilgan adabiyotlar

1.2.Karimov I.A. “YUksak ma’naviyat - engilmas kuch”. - T.: Ma’naviyat. 2008.

3.Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T.6. T.: «O‘zbekiston», 1997. 125-135, 149-162-betlar.

4..Karimov I.A. Jamiyat mafkurasi xalqni-xalq, millatni-millat qilishga xizmat etsin. T.7. T.: «O‘zbekiston», 1999. 84-102-betlar.

5.Karimov I.A. «Milliy g‘oya: asosiy tushuncha va tamoyillar: asosiy tushuncha va tamoyillar» risolasiga so‘z boshi. T.9. T.: «O‘zbekiston», 2001. 220-224-betlar.

7.Milliy istiqlol g‘oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. -T.: 2002.

8..O‘zbekistonda davlat qurilishi sohasidagi islohotlar va huquqiy siyosat: rivojlanish bosqichlari, erishilgan natijalar va istiqbollar. - T.:“Akademiya”, 2010.
4-Mavzu. G‘oyaviy tahdidlarning yo‘nalishlari
Mavzuning maqsadi: O‘quv fani haqida umumiy tasavvurni shakllantirish, g‘oyaviy tahdidlarning yo‘nalishlarini talabalar ongiga singdirishdan iborat

Talaba bilishi lozim:

1. XXI asrda g‘oyaviy-mafkuraviy munosabatlar

2. G‘oyaviy tahdid va ularning ko‘rinishlari

3. Mafkuraviy yakkahokimlik va uning oqibatlari

Motivatsiya: Hozirgi kunda mafkuraiy jarayonlar murakkablashishini tushunib etish.

Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik: ma’naviyat asoslari, pedagogika , psixologiya kabi fanlar bilan bog‘liq.
O‘quv topshiriq:

“T – sxema”

1. O‘zbekiston mustaqilligiga xavf solayotgan ichki va tashqi taxdidlarni belgilang.

Aqidaparastlik, poraxo‘rlik, korrupsiya, diniy ekstremizm, maxalliychilik, millatchilik, islom xalifaligi, sobiq ittifoqqa birlashtirish g‘oyasi,yonidagilarni mensimaslik, merkantilizm, xiyonat, ma’naviy emigratsiya, tarixni soxtalashtirish, mintaqaviy mojarolar, xalqni tabaqalashtirish, etnik va millatlararo ziddiyatlar, befarqlik, loqaydlik, o‘zligini anglamaslik.

Ichki	Tashqi

2. G‘oyaviy bo‘shliqqa olib keluvchi sabablarni ko‘rsating.

Boshqa mafkuralarni tan olmaslik, yakka xokimlik, fanatizm, kommunis-tik mafkura, shariat yo‘li, milliylik, diniy dunyoqarash, ilmiy dunyoqarash, milliy tarix, o‘tmishni tan olmaslik, islom davlati, diniy meros, jamiyatga sig‘ishmaslik, nigilizm, befarqlik, g‘ayratsizlik, joxillik, xudbinlik.

Ilmiy	Diniy

O‘quv topshiriq. 1-guruh.Mazkur materiallar orqali tahdidlarni tushuntirib bering

2-guruh.G‘ayriinsoniy yot g‘oyalar ko‘rinshlari qanday.

Mintaqaviy mojarolar						Etnik va millat- lararo ziddiyatlar
Diniy ekstremizm va fundamentalizm				O‘zbekistonning xavfsizligiga tahdidlar				Korrupsiya va jinoyatchilik
Ekologiya muammolar						Mahalliychilik va urug‘-aymoqchilik

FAYRIINSONIY, YOT FOYALARNING KO‘RINISHLARI

		Irqchilik g‘oyasi
Kommunistik g‘oya
		Fashizm, neofashizm g‘oyalari
		Agressiv millatchilik g‘oyasi
Kosmopolitizm g‘oyasi		Panslavyanizm g‘oyasi
		Paneronizm g‘oyasi
Buyuk davlatchilik shovinizmi g‘oyasi		Panislomizm g‘oyasi

Nazorat savollari:
1. XXI asrda g‘oyaviy-mafkuraviy munosabatlar keskinlashuvining ijtimoiy, iqtisodiy,siyosiy sabablari

2. SHovinizm, genotsid, fashizm, neofashizm, neokommunizm, irqchilik, diniy ekstremizm, fundamentalizm, terrorizm g‘oyalarining reaksion mohiyati

3.G‘ayriinsoniy g‘oyalarning asosiy maqsadlari qanday?

4.“Ijtimoiy tuzum” tushunchasi. Adolatli tuzum, demokratik jamiyat g‘oyalarining ijtimoiy-tarixiy ildizlari va rivojlanish bosqichlarini ko‘rsating.

5.Modernizm, uning g‘oyaviy-mafkuraviy mazmuni nimadan iborat?

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi. -T.: 2002.
   

2.Byukenen T. Smert Zapada. -M.:Gardariki, 2004.

3.Milliy istiqlol g‘oyasini xalqimiz ongiga singdirish omillari va vositalari. -T.: 2002.

4.Mistiqlol g‘oyasi: asosiy xususiyatlari, falsafiy va tarixiy ildizlari. -T.: 2002.

5.Milliy istiqlol g‘oyasi (Uzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim bakalavriat boskichi uchun darslik). -T.:“Akademiya”, 2005

5-mavzu.Mafkuraviy tajovuz va axborot xavfsizligi
Mavzuning maqsadi: Hozirgi kundagi mafkuraviy tajovuzlarni jahonda bo‘layotgan voqealar asosida tushuntirish, g‘oyaviy manipulyasiya hamda “axborot xuruji” haqida ma’lumot berish.

Talaba bilishi lozim:

1. Mafkuraviy tajovuz va unga qarshi mafkuraviy xavfsizlikni ta’minlash zarurati.

2. Mafkuraviy gegemonizmning vujudga kelishi.

3. Manipulyasiya va g‘oyaviy manipulyasiyaning zararli oqibatlari.

4. “Axborot xuruji” va “ommaviy madaniyat” - mafkuraviy tahdid shakli.

Motivatsiya: Hozirgi kunda mafkuraiy jarayonlar murakkablashishini tushunib etish.

Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik: ma’naviyat asoslari, pedagogika , psixologiya kabi fanlar bilan bog‘liq.
O‘quv topshiriq:

“Muammoli savolni yo‘naltiruvchi uslubiy tavsiyalar asosida echish.

“Muammoli vaziyat turi”		“Muammoli vaziyat” sabablari	Vaziyatdan chiqib ketish xarakatlari
Ommaviy madaniyat kelib chiqishi
	Prezidentimiz bu borada katta tashvish bilan ogohlantirishi bejiz emas: «Tabiiyki, “Ommaviy madaniyat” degan niqob ostida axloqiy buzuq va zo‘ravonlik, induvidualizm, egotsentrizm g‘oyalarini tarqatish, kerak bo‘lsa shuning hisobidan boylik ortirish, boshqa xalqlarning necha ming yillik an’ana va qadriyatlari, turmush tarzining ma’naviy negizlariga bepisandlik, ularni qo‘porishga qaratilgan xatarli tahdidlar odamni tashvishga solmay qo‘ymaydi. (YUksak ma’naviyat-engilmas kuch. 117 b.) Ommaviy madaniyat tarqalishining asosiy ijtimoiy sababi esa G‘arbdagi an’anaviy qadriyat va ma’naviyatning inqiroz sari yuz tutishidir.

“Blits-so‘rov” savollariga javob bering

№	Savollar	Javoblar
1.	Manipulyasiya nima
2.	Axborot xuruji qaysi vositalarda amalga oshiriladi
3.	Mafkuraviy gegemonizm ?
4.	Mafkuraviy tajovuz nima?
5.	Fuqaro tarbiyasi muhimmi?

Nazorat savollari:

1.G‘oyaviy manipulyasiyaning zararli oqibatlari

2.Fuqaro tarbiyasini tashkil etish: dunyo tajribasi va muammolar

3.Milliy g‘oyani aholi ongiga singdirishning ustuvor vazifalari

4. Ommaviy axborot vositalarining mafkuraviy faoliyatdagi o‘rni.

5. Qanday g‘oyaviy ta’sir ko‘rsatish mexanizmlarini bilasiz?

6. “Axborot xuruji” deganda nimani tushunasiz?
Foydalanilgan adabiyotlar

1.Karimov I. O‘zbekiston buyuk kelajak sari. T.: O‘zbekiston. 1999

2.G‘aniev A. G‘arb olamidagi axloqiy muammolar. T., Voris, 2007

3.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning “YUksak ma’naviyat – engilmas kuch” asarini o‘qitish bo‘yicha o‘quv-uslubiy qo‘llanma. T., Istiqlol., 2010.

4.Falsafa qomusiy lug‘at. T. : O‘zbekiston faylasuflar milliy jamiyati. SHarq. 2004

6-MAVZU.GLOBALLASHUV JARAYONIDA MAFKURAVIY IMMUNITET. JAMIYAT BARQARORLIGINI TA’MINLASHNING IJTIMOIY-G‘OYAVIY ASOSLARI

Mavzuning maqsadi: Globallashuvga tegishli bo‘lgan barcha jarayonlarning mohiyatini, xususiyatlarini chuqur o‘rganish, keng miqyosli integratsiya va globallashuv jarayonlari jahon taraqqiyotining hozirgi paytdagi muhim xususiyatlaridan biri ekanligini e’tirof etish. Ayniqsa, globalllashuvning milliy ma’naviyatga o‘tkazayotgan va o‘tkazishi mumkin bo‘lgan ta’sirini o‘rganishdan iborat : Jamiyat barqarorligini ta’minlashning ijtimoiy-g‘oyaviy asoslari to‘g‘risidagi bilimlarni shalkllantirishdan iborat.

Talaba bilishi lozim.

1. Globallashuv tushunchasi va mafkuraviy jarayonlarning globallashuvi.

2. Mafkuraviy poligon, mafkuraviy profilaktika va mafkuraviy immunitet tushunchasi

3. Mafkuraviy immunitetni shakllantiruvchi omillar.

4..Jamiyat barqarorligini ta’minlash omillarini sanab beradi;

5. "O‘zbekiston - yagona vatan" g‘oyasi barqarorlikni ta’minlashning nazariy asosi.

6.Til madaniy muloqot va barqarorlikning muhim vositasi .

7. Dunyo mamlakatlaridagi beqarorlik sabablari.

Motivatsiya: Respublikamiz Prezidenti I.Karimov ta’kidlaganidek, biz hozirgi kunda globallashuv deb nom olgan har tomonlama jadal rivojlangan tahlikali davrda yashamoqdamiz.SHu davrning asli kelib chiqish sabablari, xususiyatlari, salbiy va ijobiy jihatlari hamda mazkur davrdagi mafkuraviy tahdidlardan himoyalanish choralari haqida ma’lumotga ega bo‘lish zarurdir. : Barqarorlikni ta’minlashni g‘oyaviy asoslari, millatlararo totuvlik, diniy bag‘rikenglik haqida ma’lumotga ega bo‘lish zarurdir.

Fanlararo va fan ichidagi bog’liqlik: mazkur mavzu falsafa, siyosatshunoslik,iqtisodiyot nazariyasi fanlari bilan bog‘liq mazkur mavzu falsafa, siyosatshunoslik,iqtisodiyot nazariyasi fanlari bilan bog‘liq

O‘quv topshiriq. Mafkuraviy jarayonlar xususiyatlarini izohlang

Hozirgi zamonda inson qalbi va ongi uchun

kurashning namoyon bo‘lish xususiyatlari

Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi o‘zgarib bormoqda		Mafkuraviy jarayonlarning globallashuvi ro‘y bermoqda
Jahon maydonlarini mafkuraviy jihatdan bo‘lib olishga urinishlar kuchaymoqda		Ko‘p qutbli dunyoning mafkuraviy tizimi to‘la barqarorlashmagani aniq bo‘lib bormoqda
Geopolitik maqsadlar va mafkuraviy siyosat uyg‘unlashmoqda		O‘rta Osiyo mintaqasidagi mafkuraviy jarayonlar murakkablashmoqda
Mustaqillikni qo‘lga kiritgan davlatlarda yangi mafkuraviy tamoyillar ahamiyati tobora ortmoqda		Mustaqil O‘zbekiston o‘ziga xos milliy istiqlol mafkuravi tamoyillari asosida yashamoqda

«Baliq skeleti» texnikasi

Ushbu texnologiya katta muammolarning echimini topishga qaratilgan. YUqori qismida muammolar turi yozilsa, pastki qismida esa misollar bilan izohlanadi.