Toshkent farmatsevtika instituti ijtimoiy fanlar kafedrasi

Teizm - ilohiylikni mutlaqlashtirish. 
7) 
Ateizm - dahriylikni mutlaqlashtirish. 
Muayyan  tarixiy  davrlarda  milliy  asosdagi  diniy  mafkuralar  davlat  ideologiyasi  darajasiga 
ko‗tarilgan.  Zamonlar  o‗tishi  bilan  ularning  ayrimlari  o‗z  mavqeini  yo‗qotgan,  lekin  millat 
ma‘naviyatining tarkibiy qismi sifatida saqlanib qolgan. 
Ammo  idealizm  va  materializm  o‗rtasidagi  bahs-munozara  hamda  ularni  murosaga  keltirishga 
intiluvchi dualizm g‗oyalari qadim zamonlardan buyon davom etib kelmoqda. 
Hudo  va  ilohiy  qadriyatlarni  mutlaq  rad  etuvchi  ateizm  va  aynan  ana  shu  haqiqatlarni 
mutlaqlashtiruvchi teizm o‗rtasidagi bahs-munozara ham uzoq tarixga ega. 
Qadimgi  sivilizatsiyalar  tarixidan  ma‘lumki,  o‗sha  davrlarda  odamlarning  dunyoqarashi,  qabila 
va  elatlarning  mafkurasi  afsona  va  rivoyatlar  vositasida  ifoda  etilgan  mifologik  qarashlar  sifatida 
mavjud  bo‗lgan.  Jumladan,  totemizm,  animizm,  fetishizm  kabi  ibtidoiy  dinlar  jonning  abadiyligi, 
tabiatdagi narsa va hodisalarning ilohiy quvvatga ega ekani to‗g‗risidagi xilma-xil g‗oya va qarashlarga 
asoslangan. Bu to‗g‗rida «Dinshunoslik» fanida kengroq ma‘lumotlar berilgan. 

---

41 
 
Bulardan boshqa mafkuraning tarixiy shakllariga quyidagilarni ham kiritish mumkin: 
1) 
Konservatizm - lot. himoya - eskilik tarafdori. 
2) 
Liberalizm - lot. shaxs erkinligi, shaxs manfaati. 
3)