Toshkent farmatsevtika instituti farmatsevtik kimyo kafedrasi farmatsevtik kimyo fanidan masalalar to



Download 1,67 Mb.
Pdf ko'rish
bet14/105
Sana13.05.2020
Hajmi1,67 Mb.
#50372
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   105
Bog'liq
Фармацевтик киме фанидан масалалар тўплами

1.3. Eritmalarni titrlash 
Titrlangan, standart yoki ishchi eritmalar deb konsentratsiyasi aniq bo‘lgan, 
dori  vositalarini  hajmiy  usulda  miqdorini  aniqlash  uchun  ishlatiladigan 
eritmalarga aytiladi.  
Xalqaro  o‘lchov  tizimining  talabi  bo‘yicha  moddaning  miqdori  asosan 
mollarda  o‘lchanadi.  Shuning  uchun  me’yoriy  hujjatlarda  (VFM,  FM,  KFM, 
MX, DF,) titrlangan eritmalarning konsentratsiyasi 1 litrda erigan moddalarning 
mol miqdoriga yoki ekvivalent miqdoriga tengdir.  
Titrlangan  eritmalarning  konsentratsiyasi  titrantning  molyar  massasining 
ekvivalentining  kislota-asos  yoki  oksidlanish-qaytarish  reaksiyalari  bilan 
aniqlanilayotgan modda bilan boradigan reaksiyalarida ifodalanadi .  
 


 
 
 
 
,
ekv
ekv
M f
X
X
Э X
f
X X M X



 
 


 
 
;
ekv
M f
X
X
Э X
– Ekvivalentning molyar massasi; 
 
M X
– Moddaning molyar massasi X, g/mol 
 
ekv
f
X X
– X moddaning reaksiyadagi ekvivalent faktori. 
Agar f 
ekv
(X)X=1, va E(X) = f 
ekv
 (X)·M(X)= M(X), titrlangan eritmaning 
bir litrida 1mol X modda saqlasa, bu molyar konsentratsiya deb ataladi – C(X). 
Agar  (f
ekv
  (X)  X)  =1/z  (z-ishlatilayotgan  reaksiyadagi  X-moddaning 
ekvivalent  soni  va  E(X)=f
ekv
  (X)·  M(X)=1/z·M(X)=M(UCH)X)  titrlangan 
eritma X moddadan 1mol ekvivalentni 1l da saqlaydi. Bu eritmaning normalligi 
(N)  deyiladi.  Bunday  holatlarda  mol/l  uchun  o‘lchov  birligi  o‘rniga 
qisqartirilgan “N” qo‘llaniladi. Masalan: 1mol/l H
2
SO
4
=1n H
2
SO
4



19 
 
Zarrachalarning shartli nomlanishi XI Davlat Farmakopeyasi da ionlarning 
miqdoriy qismi nazarda tutiladi, qism va molekulalar, oksidlanish-reaksiyasidagi 
bitta  elektronni berish  uchun  javob  beradigan,  ya’ni  kislota-asos  reaksiyasidagi 
bitta H
+
 ioni uchun javob beradigan zarracha nazarda tutiladi.  
UCH ifodasi ekvivalent tushunchasiga mos keladi. X moddaning titrlangan 
eritmasidagi molyar(C) va normal(N) konsentratsiyalari bir-biri bilan bog‘liq.  
M(X) =C(X)
 
=N(X) ·f
ekv
(X).  
Masalan, 
agar 
N(H
2
SO
4
)=0,1mol/l 
(UCH)=0,1 

bo‘lsa, 

(H
2
SO
4
)=0,1*0,5 =0,05 mol/l. 
XI 
Davlat 
Farmakopeyasi 
da 
titrlangan 
eritmalarning 
molyar 
konsentratsiyasi  bilan  birgalikda  konsentratsiya  titr  bilan  ham  ifodalanadi. 
Titrlangan  eritmalarning  titri  har  bir  eritmaning  xususiy  maqolasida  keltirilgan 
bo‘ladi (XI DF, 2tom, 16-18 betlar).  
Titr  deb,  1  ml  titrlangan  eritmadagi  erigan  moddaning  massa  miqdoriga 
aytiladi. 
/
,
,
g ml
a
T
V

 
bu yerda: T–titrlangan eritmaning titri, g/ml; 
a–modda  massasi,  titrlangan  eritmani  kerakli  hajmda  tayyorlash  uchun 
olingan; 
V–titrlangan eritmani berilgan hajmi, ml.  
Titrlangan  eritmalar  (ishchi  eritmalar,  ikkilamchi  standartlar)  farmatsevtik 
tahlilda  XI  Davlat  Farmakopeyasi  bo‘yicha  qo‘llaniladi.  (2-tom,  61-bet).  Ikki 
usul bo‘yicha tayyorlanadi:  
1)  kimyoviy  toza  bo‘lgan  moddaning  aniq  tortimi  bo‘yicha  (eritma 
tayyorlanadi); 
2)  modda  tortimi  bo‘yicha  talab  qilinayotgan  konsentratsiyaga  yaqin 
bo‘lgan  eritmani  tayyorlash  yoki  o‘sha  konsentratsiyaga  yetkaziladi.  (Standart 
eritmalar). 


20 
 
Birinchi usul yordamida XI Davlat Farmakopeyasi bo‘yicha kaliy dixromat 
va  kaliy  yodatning  titrlangan  eritmalari  tayyorlanadi.  Agar  moddani  keraklicha 
toza  holda  olish  mumkin  bo‘lmasa  yoki  saqlash  jarayonida  konsentratsiyasi 
o‘zgarsa ikkinchi usul qo‘llaniladi. Bu usul XI DFda ko‘p qo‘llaniladi. Bu usul 
yordamida  kislota  eritmalari  (H
2
SO
4
, HCl, HClO
3
)  ammoniy  rodanid,  ishqorlar 
(NaOH, KOH) va boshqalar tayyorlanadi.  
Moddaning  tortmasi  a  berilgan  hajmdagi  titrlangan  eritmani  tayyorlash 
uchun  kerak  bo‘lgan  konsentratsiyani  ifodasiga  qarab  hisoblanadi.  Agar 
titrlangan  eritmaning  konsentratsiyasi  moddaning  molyar  massasida  ifodalansa 
tortim ushbu formula yordamida hisoblanadi.  
( )
( )
( )
,
1000
C X
M X V
a X



 
Bu  yerda,  a(X)  –  modda  tortimi,  berilgan  titr  eritmaning  kerakli  hajmini 
tayyorlash uchun, g; 
C(X) – titrlangan eritmaning molyar konsentratsiyasi; 
M(X) – moddaning molyar massasi, g/mol; 
V – titrlangan eritmaning berilgan hajmi. 

Download 1,67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   105




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish