Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Silikonli asoslar 

Silikonli  yoki  poliorganosiloksanli  birikmalar-yuqori  molekulali  kremniy  saqlovchi  organiq 

birikmalardir.  Ular  shunday  molekulalar  zanjirini  hosil  qilib,  o‘zgaruvchi  tarmoklardan  tashqil 

topib, kremniy va kislorod atomlaridan tashqil topadiki, bo‘larda kremniyning bush valentlari metil, 

etil, fenil radikallari bilan urin almashadi. Silikonli polimerlar chiziksimon yoki tursimon tuzilishga 

ega bo‘lishi mumkin. Silikonli polimerlar rangsiz, yog‘simon suyuqliklar bo‘lib, xalk xujaligining 

turli  tarmoklarida  keng  ko‘lamda  qo‘llanilmokda.  Farmatsiya  uchun  ushbu  xom  ashyoning 

fiziologik  bezararligi,  kimyoviy  jixatdan  indifferentligi,  gidrofobligi,  qovushqoqligining  haroratga 

bog‘liq emasligi muxim ahamiyatga ega. 

Silikonli  surtmalar  teriga  surtilganda  kitiklovchi,  para-allergik  xossalarga  ega  emas.  Ular 

xuddi  yog‘lar  kabi  kishi  terisi  orqali  issiqlik  va  gaz  almashuvini  bir  oz  sekinlashtiradi.  Bu 

xususiyatlari  bilan  vazelinli  va  uglevodorodli  asoslardan  farq  qiladi.  Silikonli  suyuqliklarni  kuz 

---

133 

 

uchun  ishlatiladigan  surtmalarga  qo‘shish  mumkin  emas,  chunki  ular  kuzga  kitiklovchi  ta‘sir 

ko‘rsatadi. Sanab o‘tilgan silikonli suyuqliklardan polidietilsiloksanlar dorivor moddalarga nojuya 

ta‘sir ko‘rsatmaydi. Kondensatsiya darajasi «5»ga teng bo‘lgan polimer  — «Esilon-4», 15 ga teng 

bo‘lgan  polimer  esa  qisqacha  «Esilon-5»  deb  ataladi.  «Esilon-5»  va  «Esilon-4»  surtma  asoslari 

tarkibiga  kiradi.  Ular  vazelin  moyi  va  o‘simlik  moylari  bilan  aralashadi,  vazelin,  parafin,  serezin, 

xayvon  va  o‘simlik  yog‘lari  bilan  esa  kotishma  hosil  qiladi.  Ammo,  balik  moyi,  olein  kislotasi, 

skipidar  va  metilsalitsilat  bilan  aralashishi  uchun  bu  moddalar  kerakli  miqdorda  olinishi  kerak. 

Mentol,  kamfora,  fenol,  fenilsalitsilat,  koramoy  kabi  moddalar  polidietilsilakson  suyuqliklarida 

eriydi.