Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Dori vositasining tarqalishi 
Dori vositasi peroral yoki parenteral yo‗l bilan organizmga yuborilganda ular qon oqimiga 
tushib organizmda turlicha tarqaladi. Bir qator dori vositalari qonga tushib qon plazmasi bilan 
90-98% bog‗lanib qoladi. Agar bemor bir vaqtning o‗zida shu oqsilga yaqin bo‗lgan ikki 
preparatni qabul qilsa, bir dori vositasi shu kompleksdan siqib chiqariladi, natijada uning 
qondagi erkin farmakologik faol turdagi qismi ko‗payib ketadi. Natijada!!! uning faolligidan 
ko‗proq toksik holati yuzaga keladi.

---

38 
rN muhitning
o‗zgarishi ham dori vositasining organizmda tarqalishiga o‗z ta‘sirini 
ko‗rsatadi. 
Biotransformatsiya. Ko‗p dori vositalarining biotransformatsiyasi jigarda mikrosomal 
fermentlar ta‘sirida yuzaga keladi.
Bu 
o‗z 
navbatida 
ikki 
bosqichdan 
iborat 
bo‗ladi: 
-birinchi 
boshlang‗ich 
bosqichda 
metabolitlar 
paydo 
bo‗ladi 
-ikkinchi bosqiyada ular suvda eriydigan kon‘yugatlarga aylanadi va ular o‗z navbatida 
organizmdan oson chiqib ketadi. Peshob va o‗t suyuqligi orqali dori vositalarining organizmdan 
chiqib ketishi davomida ham dori vositalari o‗zaro ta‘sirga uchrashi mumkin. 
Dori 
vositalarining 
farmakodinamik 
o‗zaro 
ta‘siri 
dori vositalari retseptorlar va mediatorlar tengligida o‗zaro ta‘sirga uchrashi mumkin. Bunday 
ta‘sir o‗zaro farmakodinamik ta‘sir deyiladi. Ataylab qilinadigan qilinadigan farmakodinamik 
o‗zaro 
ta‘sir 
quyidagi 
maqsadlarda 
amalga 
oshiriladi: 
-kerakli 
terapevtik 
faollikni 
oshirish 
maqsadida 
- 
dori 
vositalarining 
bir-birini 
ta‘sirini 
kuchaytirishi 
kerak 
bo‗lganda 
-keraksiz faollikni yo‗qotish maqsadida.
Dori vositalarining fiziologik o‗zaro ta‘siri deganda bir 
necha dori vositalarining turli organlar va to‗qimalarga bir vaqtning o‗zida ta‘sir ko‗rsatishiga 
aytiladi. SHuni unutmaslik kerakki, na farmakodinamik va na fiziologik o‗zaro ta‘sir dori 
vositalari biosamaradorligiga ta‘sir etmaydi, ammo terapevtik faolligiga ta‘sir ko‗rsatishi 
mumkin.