Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi dori turlari texnologiyasini rivojlantirish istiqbollari

Sterillash usullari

Sterillash deb ob’ektdagi tirik mikroorganizmlarni va ularning sporalarini batamom yo‘q qilishga aytiladi. Zamonaviy sterillash usullariga quyidagilar kiradi:

1. Termik sterillash usuli:

2. Filtrlab sterillash usuli.

3. Kimyoviy usul bilan sterillash.

4.Radiatsion sterillash usuli.

5.UB nurlari bilan sterillash usuli.

TERMIK STERILLASH USULI

Termik sterillash jarayonida mikrob to‘qimalari protoplazmasining pirogenetik emirilishi yoki uning qaytmas koagulyasiyasi sodir bo‘ladi. Shuningdek, ularning ferment tizimi ham shikastlanadi. Termik usul dorixona, korxona sharoitlarida keng qo‘llaniladi. Dori va uni tayyorlashda ishlatiladigan ayrim predmetlarni sterillash albatta ularning fizik-kimyoviy xossalarini hisobga olgan holda olib boriladi.

Bug‘ bilan sterillash

Barcha mikroorganizmlar va ularning sporalari quruq issiqlikdan ko‘ra nam issiqlikka ta’sirchan bo‘lishi ma’lum. Shu nuqtai nazardan nam issiqlik sterillash uchun maqsadga muvofiq deb topilgan. Dori tayyorlash jarayonida quyidagi nam issiq bug‘ bilan sterillash usullaridan keng foydalaniladi: avtoklav usuli, bug‘ oqimi bilan sterillash.

Avtoklav usuli

Bu usulda mikroorganizmlarning nafaqat vegetativ shakli balki ularning sporalari ham nobud bo‘ladi. Germetik kamerada sof to‘yintirilgan bug‘ yordamida atmosfera bosimidan yuqori bosimda (0,11 mPa – 120⁰С, 0,20 mPa - 132⁰ C) moddalarni sterillash usuli avtoklav usuli deb ataladi. Avtoklav usuli asosiy termik sterillash usuli bo‘lib xisoblanadi. Bu usulda sterillash avtoklav deb nomlangan asboblarda amalga oshiriladi.

Germetik kamerada sof to‘yintirilgan bug‘ orqali at­mosfera bosimidan yuqori bosimda moddalarni steril­lash usuliga aytiladi. XIDF ko‘rsatmasiga binoan avto­klav dorixona sharoitida ishlatiladigan termik steri­lizatsiyaning asosini tashkil qiladi. Bu usulda sterillashavtoklav deb atalgan apparatlarda olib boriladi.

Avtoklav bug‘kameralari turiga kiruvchi apparat hisob­lanib ishlash jarayoni ham ularga o‘xshashdir. Kameradagi bug‘ bosimining holatini o‘rnatilgan manometr orqali kuzatish mumkin. Avto­klavdagi manometr ko‘rsatkichlari bir atmosferadan yuqori bo‘lsa, avtoklav mano­metr millari ham asta­ sekin ko‘tarila bosh­laydi. Bug‘ kamerasidagi avtoklav tashqarisida o‘rnatilgan manometr (membranali yoki prujinali) orqali kuzatiladi. Mano­metr ko‘rsatkichlari texnik atmosfera bosimiga moslash­tirilgan bo‘lib, kameradagi bosim tashqi atmosfera bo­simidan oshgandagina manometr ortiqcha atmosferani ko‘rsatadi. Shuning uchun uni (atm) ichkaridagi atmosfe­ra yoki ortiqcha bosim deb yuritiladi.Kameradagi atmos­ferani o‘tkazish uchun esa manometr ko‘rsatgichiga oddiy atmosfera bosimi, ya’ni son hisobida atm qo‘yib hisob­lash kerak. Masalan, manometr 1 atm ko‘rsatsa, kameradagibosim oddiy absolyut atmosferada 2 ata bo‘ladi. ¹