Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi dori turlari texnologiyasini rivojlantirish istiqbollari

γ = du / dx ahamiyatga ega bo‘lib qoladi.

I. Nyuton qonuniga muvofiq tashqi kuch ta’sirida vujudga kelgan kuchlanish siljish tezligi gradientiga proporsional bo‘lib, subqlik qavavtlari orasidagi qovushqoqliki engish uchun sarflanadi:

τ = η*γ yoki τ = η (du / dx) ;

bu erda η = τ* γ suyuqlikning qovushqoqligi.

Moddalarni qovushqoqligi bir-biridan keskin farq qiladi.

Reologik modellar. Moddalar plastik xolatida bo‘lishi xam mumkin. Bunday moddalarga ta’sir ettirilgan kuch olingandan keyin jism o‘zining asl shakliga kelmaydi; unda qoldiq deformatsiya hosil bo‘ladi. Binobarin, moddaning plastik oqishi mexanik jixatdan xam qaytmas protsesslar jumlasiga kiradi. Tashqaridan berilayotgan kutschlanish plastik oqish uchun zarur bo‘lgan chegara qiymat τ_s ga etmaguncha plastik oqish sodir bo‘lmaydi.

τ = τ_s bo‘lganda plastik oqish boshlanadi va davom etadi.

Dispers va polimer materiallarda qovushqoq qarshilik bilan bir vaqtda plastik qarshilik xam bo‘ladi. SHu sababli moddani deformatsiyalanishiga ko‘rsatadigan umumiy qarshiligi SHvedov va Bingem qoidasiga muvofiq quyidagi tenglama bilan ifodalanadi:

τ = τ_s + η* γ

Bu tenglamadi η*- plastik qovushqoqlik deb ataladi.

YUqorida biz ko‘rib o‘tgan 3 model (elastik, qovushqoq va plastik modellar) reologiyani asosiy va eng sodda mexanik modellarni tashkil qiladi. Ular bir-biri bilan qo‘shilganida murakkab modellar kelib chiqadi. Masalan, Maksvell modelida elastiklik bilan qovushqoqlik asta-sekin bir-biriga qo‘shilib boradi. Bingem modelida qovushqoqlik bilan elektrostatik ishqalanish bir-biriga qo‘shiladi.