Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

11.1. Ishlab chiqarish xarajatlari tushunchasi 

va uning tarkibi

Milliy  iqtisodiyotdagi  ishlab  chiqarish birliklari  (korxona,  firma) 

o‘z  faoliyati  natijalaridan  ko‘proq  foyda  olishga  harakat  qiladilar. 

Har qanday korxona oladigan  foyda nafaqat o‘zining tovarini ancha 

yuqori narxlarda sotishga, balki tovar ishlab chiqarish va uni sotishga 

qilinadigan xarajatlami kamaytirishga ham intiladi.

Tovarlami  sotish  narxlari  asosan  korxona  faoliyatiga  bog‘liq 

bo‘lmagan  tashqi  sharoitlar bilan  belgilansa,  ishlab  chiqarish  xara-

314

---

jatlari korxonaning  ishlab  chiqarish va tayyor tovarlami  sotish jara- 

yonlarini  tashkil  qilish  samaradorligi  darajasiga  bog‘liq.  Lekin  har 

qanday tovami ishlab chiqarish va sotish uchun ma’lum sarf xarajatlar 

talab etiladi. Hozirda ishlab chiqarish xarajatlarini tadqiq etishda ikki 

xil yondashuv -  klassik va neoklassik yoki zamonaviy konsepsiyalar- 

dan foydalaniladi. Klassik nazariya yondashuviga ko‘ra, ishlab chiqa- 

rish xarajatlari -  bu mahsulot ishlab chiqarish uchun amalga oshiril- 

gan barcha jonli mehnat, pul va moddiy sarflardir.

Umumiy nazariy jihatdan quyidagilami farqlash lozim:

1)  ishlab chiqarishning ijtimoiy xaraj atlari yoki mahsulot qiymati;

2)  korxona (firma)ning individual ishlab chiqarish xarajatlari.