Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

13.4-jadval

90 Manba: 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlari

382

---

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida qishloq xo‘jaligi 

tarmog‘ining tutgan o‘rni______________

Ko‘rsatkichlar

2008

2010

2012

2014

2015

2015- 

yilda 

2008-yil- 

ga nis­

batan %

Yalpi  ichki 

mahsulot, mlrd. 

so‘m

36839,4

61831,2

96589,8

144867,9

171369,0

465,2

shu jum­

ladan:  qishloq 

xo'jaligi yalpi 

mahsuloti, 

mlrd.  so‘m

7134,6

15810,7

24370,3

36957,0

42280,4

592,6

Qishloq

x o ‘jaligining

YalMdagi

salmog‘i,

foizda

19,4

17,5

17,5

17,2

24,7

-

Iqtisodiyotda 

band boigan  

ishchi kuchi 

soni, ming 

kishi

11035,4

11628,4

12223,8

12818,4

13058,3

118,3

Shu jum­

ladan: qishloq 

xo'jaligida 

bandlar soni, 

ming kishi

2958,7

2965,2

3330,0

3531,3

3643,3

1231,4

Qishloq 

xo'jaligida 

band b o ig a n  

ishchilar 

salm ogi, 

foizda

26,8

25,5

27,2

27,6

27,9

-

Manba; 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo ‘mitasi та ’lumotlari. 

Jadvaldan ko‘rmadiki, Respublikamiz agrar tarmog‘ida amalga oshi-

383

---

rilayotgan tub  iqtisodiy  islohotlar va tarkibiy  o‘zgarishlar natijasida 

qishloq xo‘jaligining asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlari o‘sib bormoqda. 

0 ‘tgan  2008-2015-yillar oralig‘ida joriy narxlarda  qishloq xo‘jaligi 

yalpi mahsuloti qiymati  o‘sib borish dinamikasiga ega bo‘lib,  2008- 

yildagi 7134,6 mlrd. so‘mdan 2015-yilda 42280,4 mlrd. so‘mga yetgan.

Mamlakatimizda  barcha  haydaladigan  yerlaming  3/4  qismidan 

ko‘prog‘i  (4,2  mln.ga)  sug‘oriladigan yerlar  bo‘lib,  uning yarmidan 

ko‘prog‘i  yaxshi  meliorativ  holatdadir,  qolgan  yerlaming  esa  me- 

liorativ holati  talabga javob bermaydigan bo‘lib,  ulami  qayta ko‘rib 

chiqish,  kollektor-drenaj  tarmoqlarini  rekonstruksiya  qilishni  olib 

borishni  talab  qiladi.  Hozirgi  vaqtda  sug‘orib  kelingan  har  gektar 

yeming  meliorativ  holatini  qayta  ко‘rib  chiqish  uchun  1990-yilgi 

darajadan  14-15  baravar  ko‘p  xarajat talab  qilinadi,  Bundan xulosa 

shuki,  birorta  ham  fermer  irrigatsiya  va  melioratsiya  ishlarini  o‘zi 

mustaqil  amalga  oshira  olmaydi.  Faqat  davlatgina  melioratsiya  tar­

moqlarini rekonstruksiyalashga,  qurishga va irrigatsiya tadbirlarini 

amalga oshirishga qodirdir.

Qishloq  xo‘jaligini  jadal  rivojlantirish  va  modemizatsiya  qilish, 

ko‘p  tarmoqli  fermer  xo‘jaliklarini  rivojlantirish,  davlat  buyurt- 

masiga  binoan  qishloq  xo‘jaligi  mahsulotlari  yetishtiruvchi  fermer 

xo‘jaliklarini  moliyaviy  soglomlashtirish  asosida  ichki  va  tashqi 

bozorning  ehtiyoj lari  uchun  oziq-ovqat  mahsulotlari  yetishtirishni 

ko‘paytirishga imkoniyatlar yaratib berilmoqda.

Yerlaming  meliorativ  holatini  yaxshilash,  paxta-g‘alla,  meva- 

sabzavotchilik  va  boshqa  qishloq  xo‘jaligi  mahsulotlarini  yetishti- 

rishda eng ilg‘or agrotexnik tadbirlami qo‘llash hamda chorvachilik, 

parrandachilik,  asalarichilikni  rivojlantirishga  yetarlicha  e’tibor 

berilmoqda.

Qishloq  xo‘jaligini  isloh  qilish  jarayonida  qo‘llanilgan  muhim 

yo‘nalishlardan  biri  -   bu  shaxsiy  tomorqalami  kengaytirish,  yangi 

sug‘oriladigan yerlami shaxsiy xo‘jaliklar va bog‘-dala hovli uchast- 

kalariga ajratib berish yo ‘ li bilan aholini yer va ish bilan ta’minlashdan 

iboratdir. Shu ko‘rilgan chora-tadbirlar hisobiga, birinchidan, qishloq 

joylarda  ishsizlikning  kuchayib  borish  xavfini  barham  toptirishga, 

ikkinchidan,  aholining  real  daromadlarini  oshirishga,  uchinchidan,

384

---

aholini hayotiy muhim oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashdagi 

keskinlikka barham berishga va to‘rtinchidan, yakka tartibda uy-joy 

qurilish ko‘lamini ancha kengaytirishga muvaffaq bo‘linmoqda.

Respublikada  islohotlami  amalga  oshirishning  dastlabki  bos- 

qichlaridayoq,  Birinchi  Prezidentimiz  I.Karimov  fermer xo‘jaliklari 

qishloq  xo‘jalik  ishlab  chiqarishini  tashkil  etishning  asosi  sifatida 

faoliyat ko‘rsatishi lozimligini ta’kidlab o‘tgan edi.  Shu sababli res- 

publikamizda qishloq xo‘jaligini fermerlashtirish agrar islohotlaming 

tarkibiy  qismi hisoblanib,  bu jarayon zarar ko‘rib  ishlash natijasida 

og‘ir ahvolga tushib qolgan davlat xo‘jaliklarini fermer xo‘jaliklariga 

aylantirish, mavjud davlat va jamoa xo‘jaliklari tarkibida ular resurs­

lari  hisobidan fermer xo'jaliklari tashkil etish hamda  dehqonlaming 

mol-mulklari  negizida  dehqon  xo‘jaliklarini  tarkib  toptirish  yo‘li 

bilan  amalga  oshirildi.  Fermer  va  dehqon  xo‘jaliklarini  tashkil  qil­

ish, rivojlantirish va ular faoliyatini tartibga solish 0 ‘zbekiston Res­

publikasining  «Fermer  xo'jaligi  to‘g‘risida»gi,  «Dehqon  xo‘jaligi 

to‘g‘risida»gi,  «Qishloq  xo‘jaligi  kooperativi  (shirkat  xo‘jaligi) 

to‘g ‘risida»gi  qonunlarga  hamda  qishloq  xo‘jaligida  islohotlami 

chuqurlashtirishga qaratilgan boshqa huquqiy bitimlarga va hukumat 

qarorlariga  asoslanadi.  Fermyerlaming  o‘zini  o‘zi  boshqarishi jara- 

yonlarini kuchaytirish va shu asosda qishloq xo‘jaligi samaradorligini 

sifat jihatdan yangi darajaga olib chiqish maqsadida 2012-yil 22-okty- 

abrda 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekistonda fer-