Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

23.2. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning 

maqsad va vazifalari

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish hozirgi davrda obyek- 

tiv tavsif kasb etadi. Ko‘plab iqtisodchilar iqtisodiyotni davlat tomonidan 

tartibga  solinishining  zarurligini  faqat bozorning  kamchiliklari,  uning 

ko‘plab  iqtisodiy  muammolami hal  eta  olmaslik holati bilan  izohlay- 

dilar.  Bu ma’lum ma’noda to‘g‘ri bo‘lsada, biroq, iqtisodiyotga davlat 

ta’sirining obyektiv zarurligi eng awalo ishlab chiqaruvchi kuchlaming 

rivojlanishi  bilan  belgilanadi.  Iqtisodiyotni  davlat  tomonidan  tartibga 

solishning obyektiv asosi bo‘lib ham milliy iqtisodiyot darajasida, ham 

xalqaro  miqyosda  ijtimoiy mehnat taqsimotining rivojlanishi negizida 

ishlab chiqarishning umumlashuvi jarayoni xizmat qiladi.

Bu jarayon quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

-  chuqurlashib borayotgan ijtimoiy mehnat taqsimoti asosida ish­

lab chiqarish ixtisoslashgan tarmoqlarining o‘zaro aloqasi va o‘zaro 

bog‘liqligi yanada kuchayadi;

-  ishlab chiqarishning kooperatsiyalashuvi va markazlashuvi nati­

jasida alohida xo‘jalik birliklarining mayda bo‘laklarga ajralib ketish 

holatlari barham topadi;

644

---

-  ishlab chiqarishning yirik korxonalarda to‘planuvi jarayoni o‘sadi;

-  turli iqtisodiy mintaqalar o‘rtasidagi  iqtisodiy aloqalar va faoli­

yat almashuvi jadallashadi.

Ishlab  chiqarishning  umumlashuvi  darajasining  oshishi  bilan 

o‘zaro muvofiqlashtirilgan holda xo‘jalik yuritish, takror ishlab chiqa­

rish nisbatlarini  ongli ravishda tartibga  solish,  yirik ishlab  chiqarish 

majmualari, yaxlit iqtisodiyotni markazlashtirilgan holda boshqarish- 

ga obyektiv ehtiyoj paydo bo‘ladi.  Shunga ko‘ra, iqtisodiyotni davlat 

tomonidan tartibga solish ishlab chiqarish munosabatlarining har qan­

day  tizimida  ishlab  chiqarish  umumlashuvining  ma’lum  darajasida 

obyektiv zaruriyatga aylanadi.