Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

x narxi)

Ijtimoiy qiymati

15.6-rasm.  Yalpi talab va yalpi taklif o ‘rtasidagi muvozanat

434

---

Yalpi talab  egri chizig‘i va yalpi taklif egri chizig‘i kesishgan 

nuqta umumiqtisodiy muvozanatni ifodalab, bu holatga narxning 

muvozanatli darajasi va milliy ishlab chiqarishning muvozanatli 

real hajmi orqali erishiladi.

Iqtisodiyot doimiy ravishda makroiqtisodiy muvozanat tomon harakat 

qiladi va ma’lum darajada bu tenglik ta’minlab turiladi. Biroq, yalpi talab 

va yalpi taklifga ta’sir etuvchi omillaming o‘zgarib turishi natijasida mu­

vozanat buziladi va iqtisodiyot yangi muvozanat tomon harakat qiladi.

Yalpi talab va yalpi taklif muvozanati yalpi taklif egri chizig‘ining 

qaysi kesmasida ro‘y berishiga qarab o‘ziga xos xususiyat kasb etadi.

Yalpi talab egri chizig‘i yalpi taklif egri chizig‘ini yotiq kesmada 

kesib  o‘tsa,  narx  darajasi  milliy  ishlab  chiqarish  muvozanatli  real 

hajmining  shakllanishiga  hech  qanday  ta’sir  ko‘rsatmaydi.  Bunda 

yalpi  talab  miqdorining  o‘sishi  milliy  ishlab  chiqarish  real  hajmi­

ning  oshishiga,  uning kamayishi  esa bu hajmning  kamayishiga  olib 

keladi. Biroq, bu o‘zgarishlar iqtisodiyotdagi umumiy narx darajasin- 

ing o'zgarishisiz ro‘y beradi (15.7-rasm).

Rasmdan ko‘rinadiki, yotiq kesmada yalpi talabning o‘sishiga tak­

lif egri chizig‘i bo‘yicha muvozanat nuqtasining o‘ng tomonga silijishi 

orqali javob  beriladi.  Ya’ni,  “A”  “D” _”1”  dan  “A”  “D” _2ga  qadar 

o‘sgan  talab  miqdori  iqtisodiyotda  to‘liq  foydalanilmayotgan  ishlab 

chiqarish quvvatlarining ishga tushirilishi orqali milliy ishlab chiqarish 

hajmini “Q”  ”1” dan “Q” _”2” ga qadar o‘stirish orqali qondiriladi.