Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

takror  ishlab

 

chiqarish 

deyiladi.  Takror ishlab chiqarish quyidagi fazalar birligi- 

dan iboratdir:

1) 

ishlab chiqarish jarayoni;

2) 

taqsimlash jarayoni;

3) 

ayirboshlash jarayoni;

4) 

iste’mol qilish jarayoni.

Ishlab  chiqarish  -   kishilik  jamiyatining  mavjud  bo‘lishi  va

 

rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan hayotiy ne’matlarni yaratish ja-

1  Зубко H.M.  Экономическая теория.  - Минск: НТЦ АПИ,  1998.  61-6.

14

---

rayoni. 

Barcha tovar va xizmatlar ishlab chiqarish jarayonida yarati- 

lishi sababli, u takror ishlab chiqarishning eng asosiy va boshlang‘ich 

fazasi  hisoblanadi.  Agar ishlab  chiqarilmasa,  taqsimlanadigan,  ayir- 

boshlanadigan va nihoyat, iste’mol qilinadigan narsalar bo‘lmaydi.

Misol  uchun,  odamlaming  non  mahsulotiga  bo‘lgan  ehtiyojini 

qondirish  uchun  eng kamida  quyidagi  asosiy jarayonlam i  amalga 

oshirish  lozim:  ekin  maydonlarini  haydash  va  ularga  ishlov  berish; 

yerga urug‘ qadash va unib chiqib, to hosil yetishguncha parvarishlash; 

g‘allani o‘rish va don omborlariga joy lash; donni tegirmondan chiqa- 

rib,  un  mahsuloti  olish;  undan non zavodlari  yoki  nonvoyxonalarda 

non  tayyorlash.  0 ‘z  o ‘rnida,  har  bir jarayon  uchun  kerakli  bo‘lgan 

mehnat vositalarini ham ishlab  chiqish kerak bo‘ladi.  Masalan,  ekin 

maydonini haydash uchun traktorlar,  omochlar;  urug‘  qadash uchun 

seyalkalar; g ‘allani o ‘rish uchun kombaynlar; omborga tashish uchun 

yuk  mashinalari;  donni  yanchish  uchun  tegirmonlar;  non  yopish 

uchun tandirlar va hokazo. Agar bu vositalaming birortasi bo'lmasa, yo 

ishlab chiqarish jarayoni to‘xtaydi yoki samaradorligi pasayib ketadi.