Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov



Download 18,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet321/1093
Sana18.01.2022
Hajmi18,63 Mb.
#388875
1   ...   317   318   319   320   321   322   323   324   ...   1093
Bog'liq
83. Iqtisodiyot nazariyasi. Xodiyev B.Y, Shodmonov SH.SH

Sof  monopoliyada 

tarmoq  bitta  korxona  yoki  firmadan  iborat 

boiganligi  sababli,  u  mavjud  mahsulot  (xizmat)ning  yagona  ishlab 

chiqaruvchisi  hisoblanadi  va yakkahukmronlik  shakllanadi.  Monop- 

oliya sharoitida firma narx ustidan sezilarli nazoratni amalga oshiradi. 

Buning  sababi  oddiy b o iib ,  u  mahsulot  (xizmat)ning yagona  ishlab 

chiqaruvchisi hisoblanadi  va  demak,  taklifning  umumiy  hajmi  usti­

dan nazorat qiladi.



Monopolistik raqobat 

o ‘z  ichiga ham monopoliya,  ham raqobat 

unsurlarini oladi.  Bunda tarmoqdagi bir turdagi mahsulotning o‘nlab 

ishlab chiqaruvchilari bir-birlari bilan qulay narx hamda ishlab chiqa­

rish hajmiga erishish borasida raqobatlashadilar.  Biroq,  ayni paytda, 

har bir ishlab chiqaruvchi o ‘z mahsulotini tabaqalashtirish, ya’ni shu 

turdagi boshqa mahsulotlardan qaysi bir jihati  (sifat darajasi,  shakli, 

qadoqlanishi,  sotish  sharoitlari  va h.k.)  bo‘yicha  farqlantirish  orqali 

uning monopol ishlab chiqaruvchisiga aylanadi.

Oligopoliya 

-  tarmoqda u qadar ko‘p boim agan korxonalarning 

mavjud  bo iish i  va  hukmronlik  qilishidir.  Bu  oligopoliyaning  eng 

muhim belgisi  b o iib ,  qaysi  tovarlar va  xizmatlar bozorida nisbatan 

kam sonli ishlab  chiqamvchilar hukmronlik qilsa,  shu tarmoq oligo- 

polistik tarmoq hisoblanadi.

Oligopolistik  tarmoq  bir  xil  yoki  tabaqalashgan  mahsulot  ishlab 

chiqarishi mumkin. Ko‘pchilik sanoat mahsulotlari -  poiat, mis, alyu- 

miniy,  qo‘rg‘oshin,  temir  va  shu  kabilar  fizik  m a’noda  bir  turdagi 

mahsulotlar hisoblanadi va  oligopoliya  sharoitida  ishlab  chiqariladi. 

Iste’mol  tovarlari  -   avtomobillar,  kir  yuvish  vositalari,  sigaretlar, 

maishiy elektr buyumlari va shu kabilami ishlab chiqaruvchi tarmoq- 

lar tabaqalashagan oligopoliya hisoblanadi.

Oligopoliya  sharoitida  korxonalar  o ‘rtasidagi  raqobat  o‘zaro 

b o g iiq   boiadi.  Oligopolistik  tarmoqda  hech  qaysi  firma  o‘zining 

narx siyosatini mustaqil o‘zgartirishga botina olmaydi.



227


Biz  qarab  chiqqan  raqobatning  to‘rtta  shaklining  har biri  milliy 

iqtisodiyotda  alohida-alohida,  ya’ni  sof holda uchramaydi.  Iqtisodi­

yot sohalarini batafsil o‘rganish,  cheksiz ko‘p har xil raqobatli vazi- 

yatlar mavjudligi sharoitida, ikkita bir xil tarmoqni topish qiyinligini 

ko‘rsatadi.  Hozirda  turli  darajadagi  monopolistik  tuzilmalar  rivoj- 

lanib  borishi  bilan  ular  o‘rtasidagi  raqobatning  shakllari  ham  turli 

ko‘rinishlarda namoyon bo‘lib bormoqda. Jumladan, 

turli monopol-

 


Download 18,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   317   318   319   320   321   322   323   324   ...   1093




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish