Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

8.2. Monopoliyalarning iqtisodiy asoslari

 

va ularning turlari

Iqtisodiyotda bozor mexanizmining samarali amal qilishi va raqo­

bat  muhitining  ta’minlanishi  monopoliyalar,  ulaming  kelib  chiqish 

sabablari va amal qilish xususiyatlarini ko‘rib chiqishni taqozo etadi.

Monopoliya tushunchasiga turli o ‘quv adabiyotlarida turlicha ta’rif 

beriladi.  Jumladan,  ba’zi  o‘rinlarda  uni  «davlat,  korxonalar,  tashki- 

lotlar, sotuvchilaming qandaydir xo‘jalik faoliyatini amalga oshirish- 

dagi  mutlaq huquqi»44  sifatida qaralsa, boshqa holatlarda «faoliyat- 

ning  u  yoki  bu  sohasida  shaxs  yoki  kishilar  guruhining  har  qanday 

(ba’zi  adabiyotlarda -  yakka) hukmronlik holati»45  deb ta’riflanadi. 

Bu  ta’riflardagi  monopoliyaning  «mutlaq huquq»  yoki  «har  qanday 

yoki yakka hukmronlik holati» kabi tavsiflari uning mohiyatini  aniq