Toshkent davlat yuridik universiteti xalqaro tashkilotlar huquqi

 
BMTning ixtisoslashtirilgan muassasalari turlari 
Hozirgi vaqtda BMTning 17 ta ixtisoslashtirilgan muassasasi 
mavjud. Ularning ayrimlari BMTning tuzilishiga qadar ta'sis etilgan: 
1. Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT); 
2. Hukumatlararo dengiz kengashi tashkiloti (IMKO); 
3. Elektr aloqasi xalqaro ittifoqi (EAXI); 
4. Butunjahon pochta ittifoqi (JPI); 
5. Jahon meteriologik tashkiloti (JMT); 
6. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST); 
7. Ta'lim, madaniyat va fan masalalari bo’yicha Birlashgan 
Millatlar tashkiloti (YUNESKO); 
8. Fuqaro aviatsiyasi xalqaro tashkiloti (IKAO); 
48
Одилқориев Х., Очилов Б. Ҳозирги замон халқаро ҳуқуқи: дарслик. – Т.: ЖИДУ, 2002. – Б. 202. 

---

94 
9. Intelektual mulkchilik jahon tashkiloti (VOIS); 
10. Birlashgan Millatlar oziq-ovqat va qishloq xo'jalik tashkiloti 
(FAO); 
11. Xalqaro valyuta fondi (XVF); 
12. Tiklanish va taraqqiyot xalqaro taraqqiyot banki (TTXB); 
13. Xalqaro moliya korporatsiyasi (XMK); 
14.Savdo 
va 
taraqqiyot 
bo’yicha BMT Konferensiyasi 
(YUNKTAD); 
15. Sanoat taraqqiyoti bo’yicha BMTning tashkiloti (YUNIDO); 
16. BMTning taraqqiyot dasturi (PROON).
Ularni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: 
• ijtimoiy xususiyatli tashkilotlar (MOT, VOZ); 
• madaniy va gumanitar tashkilotlari (YUNESKO); 
• iqtisodiy tashkilotlar (YUNIDO);
• moliyaviy tashkilotlar (MBRR, MVF, MAP, MFK);
• qishloq xo'jaligi sohasidagi tashkilotlar (FAO I-FAD); 
• aloqa va transport sohasidagi tashkilotlar (IKAO, IMO, VPS, 
MSE). 
• Metereologiya (JMT)
49
. 
Xalqaro mehnat tashkiloti (XMT) 
(International Labour Organization – ILO) 
1919 yilda Parij tinchlik konferensiyasining qarori bilan tashkil 
etilgan. Uning Ustavi 1919 yilgi Versal` sulh bitimining XIII qismini 
tashkil etadi. 1946 yilda XMT BMTning birinchi ixtisoslashgan 
muassasasi bo'ldi. XMTning asosiy maqsadlariga ijtimoiy adolatni 
rag'batlantirish, mehnat sharoitlarini yaxshilash, aholi turmush darajasini 
oshirish kiradi. Shu maqsadlarga erishish uchun XMT turli toifadagi 
mehnatkashlarning ish sharoitlari, maoshi, ish kunining davomiyligi, 
ishga olinadigan minimal yosh, maxsus sug'urta, haq to'lanadigan 
ta'tillarga aloqador xalqaro konvensiyalarni ishlab chiqadi. Ular davlatlar 
tomonidan o'z konstitutsiyaviy protseduralari asosida ratifikatsiya 
qilingach, a'zo davlatlar uchun majburiy bo'lib qoladi. XMT a'zo 
davlatlar uchun ham tavsiyalar chiqaradi. 
A'zo davlatlar XMT bilan tarkibiga ikki hukumat vakili va bitta 
tadbirkorlardan, bitta kasaba uyushmalaridan vakil kiruvchi maxsus 
delegatsiyalar yordamida bog'langan bo'ladilar. 
49
Лукашук И.И., Саидов А.Х. Ҳозирги замон халқаро ҳуқуқи назарияси асослари: Дарслик. – Т.: Ўзбекистон 
файласуфлари миллий жамияти, 2007. – Б. 221. 

---

95 
XMTning oliy organi – har yilda chaqiriladigan Xalqaro mehnat 
konferensiyasi, ijro etuvchi organi – 56 a'zodan iborat, ulardan 28 tasi 
hukumat, 14 tasi tadbirkorlar, 14 tasi kasaba uyushmalari vakillari 
bo'lgan Ma'muriy kengashdir, kotibiyati
Xalqaro mehnat byurosi
50
.